• Historia

        • ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. WEDLÓW - TUCZYŃSKICH  W TUCZNIE      
          PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII               W GIMNAZJUM           
                                                                                                       OPRACOWAŁA                                                                                             IWONA KRECZKO       
          PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII  W I, II i III KLASACH GIMNAZJUM   
           Podstawa prawna: Przedmiotowy system oceniania z historii obejmuje ocenę wiadomości, umiejętności  i postaw uczniów, jest zgodny z Rozporządzeniem  w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół z dnia 23.12.2008r. i z Wewnątrzszkolnym Systemem Oceniania. Wymagania edukacyjne wynikają z podstawy programowej przedmiotu historia i realizowanego programu nauczania.  
            Celem oceniania osiągnięć ucznia z historii jest:  bieżące informowanie o poziomie osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie.  wspieranie działań ucznia i motywowanie do dalszej pracy.  wdrażanie do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny.  pomoc w samodzielnym planowaniu rozwoju ucznia.  dostarczanie rodzicom ( prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i uzdolnieniach ucznia.  umożliwienie nauczycielowi doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno - wychowawczej. 2. Przedmiotem oceny są:   umiejętności (chronologia historyczna, analiza i interpretacja historyczna,  tworzenie narracji historycznej – stanowiące główne cele kształcenia w ramach  podstawy programowej)  wiedza historyczna,  umiejętność łączenia wiedzy z różnorodnych przedmiotów,  postawa – aktywność.        
          Narzędzia stosowane w ocenianiu:  
          Są to: sprawdziany, testy, odpowiedzi ustne, referaty, prezentacje, kartkówki, praca z tekstem źródłowym, praca z mapą, zadania domowe, ocena zeszytu.  
           sprawdziany/testy - obowiązkowe,  - zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem,  - odnotowane w dzienniku,  - poprzedzone powtórzeniem,  - sprawdzone i omówione do dwóch tygodni od napisania, - udostępnione rodzicom do wglądu u nauczyciela,  - przechowywane do końca roku szkolnego,  - poprawiane zgodnie z WSO;  odpowiedzi ustne: obowiązuje znajomość materiału z ostatniej lekcji oraz kluczowych wiadomości z całego przerobionego materiału, w przypadku lekcji powtórzeniowych z całego działu;   kartkówki – trwające 10 – 15 minut z trzech ostatnich lekcji,  zapowiedziane przez nauczyciela,   zadania domowe – w różnej formie (ćwiczenia, krótkie wypowiedzi, krzyżówki i inne). Trzeci brak prac domowej skutkuje oceną niedostateczną. Każdy uczeń otrzymuje przynajmniej jedną ocenę z zadania domowego w półroczu. Zadania domowe są odrabiane  w zeszycie przedmiotowym lub zeszycie ćwiczeń- zakaz plagiatu;  aktywność – zaangażowanie w procesie lekcyjnym, wypowiedzi samodzielne, analiza tekstu z podręcznika, odpowiedzi w czasie powtórzeń materiału, - prace dodatkowe – przygotowane przez ucznia prezentacje, pomoce naukowe, plansze, - sukcesy w konkursach historycznych ( laureaci etapu szkolnego i międzyszkolnego), - aktywny udział w projektach edukacyjnych;  przygotowywanie na lekcje dodatkowych informacji, korzystanie z różnych źródeł;  uczeń zobowiązany jest do posiadania podręcznika oraz zeszytu przedmiotowego.  
               
          KONTRAKT Z UCZNIAMI  
          1. Uczeń oceniany jest za swoje osiągnięcia w nauce ( wiedza i umiejętności) oraz za postawy ( aktywność, kreatywność, itp.). 2. Sprawdziany, testy, kartkówki i odpowiedzi ustne są obowiązkowe. 3. Uczeń ma obowiązek prowadzenia zeszytu przedmiotowego. Powinien  być prowadzony systematycznie, starannie i czytelnie. W przypadku nieobecności ucznia w szkole, powinien go uzupełnić.  4. Uczeń ma prawo do dodatkowych ocen za wykonane prace nadobowiązkowe ustalone przez nauczyciela. 5. Wszystkie prace pisemne są przechowywane przez nauczyciela do końca roku szkolnego, udostępniane do wglądu rodzicom. 6. Oceny wystawione przez nauczyciela są jawne i uzasadnione oraz wpisane  do dziennika elektronicznego. 7. Uczeń jest na bieżąco informowany o uzyskanych ocenach. 8. Sprawdziany pisemne zapowiadane są z tygodniowym wyprzedzeniem z zapisem w dzienniku, natomiast kartkówki mogą być zapowiadane lub nie.  9. Uczeń, który opuścił sprawdzian, test lub kartkówkę, powinien napisać je w ciągu dwóch tygodni od dnia powrotu do szkoły. 10. Uczeń ma prawo do jednorazowego, dobrowolnego poprawienia oceny niedostatecznej, dopuszczającej i dostatecznej z pracy pisemnej, w terminie do dwóch tygodni od otrzymania sprawdzonej pracy. 11. Uczniowie otrzymują poprawione prace do wglądu na lekcji i wówczas mogą wyjaśnić wątpliwości dotyczące oceny. 12. W przypadkach losowych, w oparciu o pisemną prośbę rodzica, uczeń może być zwolniony ze sprawdzianu, odpowiedzi itp. 13. Uczniowie, którzy wykazują szczególne uzdolnienia, będą dodatkowo oceniani  za udział w wewnątrzszkolnych i zewnętrznych konkursach.  
          14. Uczeń, który otrzyma ocenę niedostateczną na półrocze, musi zaliczyć nieopanowany materiał na ocenę pozytywną.  15.  Decyzję o możliwości poprawy kartkówki podejmuje nauczyciel. 16. Sprawdzone i ocenione prace klasowe, sprawdziany i kartkówki oraz kryteria oceniania nauczyciel przechowuje do końca roku szkolnego , pozostają one do wglądu przez rodziców w terminie uzgodnionym między nauczycielem i rodzicem.  
          II. Kryteria oceny poszczególnych form aktywności:
           
          „Waga” przydzielona poszczególnym wskaźnikom osiągnięć uczniów jest następująca: Wskaźniki osiągnięć uczniów
          „Waga”
                                                     prace klasowe sprawdziany zadania domowe praca na lekcji zeszyt przedmiotowy praca w grupach odpowiedzi ustne prace długoterminowe kartkówki aktywność projekt edukacyjny
          5 5 1 1 1 1 2 1 3 1 2  
          Ocenę końcową (OK) obliczamy według wzoru na średnią ważoną. Wynik zaokrąglamy według zasad matematycznych.  
          Średniej ważonej przyporządkowuje się ocenę szkolną następująco:  
          Średnia ważona stopień 1,74 i poniżej niedostateczny 1,75- 2,74 dopuszczający 2,75- 3,74 dostateczny 3,75- 4,74 dobry 4,75- 5,50 bardzo dobry 5,51- 6,00 celujący   
          III. Kryteria wymagań na daną ocenę w pracach pisemnych    
          PRACE KLASOWE  
          0%- 29%- ocena niedostateczna
          30%- 49%- ocena dopuszczająca 50%- 74%- ocena dostateczna 75%- 85%- ocena dobra 86%- 95%- ocena bardzo dobra 96%- 100% ocena celująca    
          KARTKÓWKI  
          0%- 29%- ocena niedostateczna 30%- 49%- ocena dopuszczająca 50%- 74%- ocena dostateczna 75%- 89%- ocena dobra 90%- 100%- ocena bardzo dobra     

           

          1      
          ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. WEDLÓW - TUCZYŃSKICH  W TUCZNIE   
          WYMAGANIA EDUKACYJNE  Z HISTORII                  W KLASIE I GIMNAZJUM   
                                                           OPRACOWAŁA                                                                                                                  IWONA KRECZKO   
          2  
          .
          TEMAT LEKCJI  
          Poziom konieczny –  ocena dopuszczająca
          Poziom podstawowy –  ocena dostateczna
          Poziom rozszerzający – ocena dobra
          Poziom dopełniający –  ocena bardzo dobra
          Poziom wykraczający – ocena celująca
          1. Odszyfrować przeszłość  
          Część I. Co to jest źródło historyczne, rodzaje źródeł   
          Część II. Czas i chronologia − różne style datacji  
          Uczeń zna: - rodzaje źródeł historycznych. Uczeń rozumie: - pojęcia: źródło historyczne, źródło pisane, źródło ustne, źródło materialne,  nasza era, przed naszą erą, wiek. Uczeń potrafi: - rozpoznać rodzaje źródeł historycznych, - dokonać najprostszego podziału źródeł, - prawidłowo określić wiek wydarzenia.
          Uczeń zna: - postać: Homera, - wydarzenia, które zapoczątkowały kalendarz grecki, rzymski i chrześcijański. Uczeń rozumie: - pojęcie: chronologia. Uczeń potrafi: - obliczyć, ile lat upłynęło między jednym a drugim wydarzeniem, - umieszczać wydarzenia na osi czasu.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: prawda historyczna, - znaczenie źródeł w odtwarzaniu dziejów. Uczeń potrafi: - podać różne sposoby mierzenia czasu.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: hipoteza naukowa, - z czego wynika konieczność ostrożnego traktowania źródeł historycznych. Uczeń potrafi: - ocenić znaczenie źródeł w odtwarzaniu dziejów.  
          Uczeń zna: - postać: Heinricha Schliemanna. Uczeń potrafi: - ocenić rolę archeologii w odtwarzaniu procesu dziejowego, - opisać okoliczności odkrycia Troi.
          2. Pierwsi ludzie  
          Część I. Zanim pojawił się człowiek  
          Część II. Ludzie epoki paleolitu
          Uczeń zna: - cechy, które odróżniają człowieka od małp człekokształtnych. Uczeń rozumie: - pojęcia: prehistoria, paleolit (starsza epoka kamienna),  człowiek rozumny współczesny. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie kontynent uznawany za kolebkę ludzkości, - dokonać periodyzacji historii.
          Uczeń zna: - ramy chronologiczne epoki paleolitu. Uczeń potrafi: - scharakteryzować epokę paleolitu.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: lądolód, gromada, - znaczenie uzyskania umiejętności rozpalania ognia dla rozwoju cywilizacyjnego człowieka pierwotnego. Uczeń potrafi: - opowiedzieć o życiu ludzi epoki paleolitu, - wyjaśnić zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka.
          Uczeń rozumie: - związek między wynalezieniem pisma a początkiem historii człowieka. Uczeń potrafi: - scharakteryzować system wierzeń ludzi paleolitu.
          Uczeń potrafi: - opisać okoliczności odkrycia jaskini w Lascaux.
          3. O pierwszych rolnikach
          Uczeń zna: - podstawowe zajęcia ludności epoki neolitu. Uczeń rozumie: - pojęcia: neolit (młodsza epoka kamienna), rewolucja neolityczna. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie obszar Bliskiego Wschodu, - wyjaśnić, dlaczego zmiany w sposobie życia ludzi neolitu nazwano rewolucją, - porównać koczowniczy tryb życia z osiadłym.
          Uczeń zna: - ramy chronologiczne epoki neolitu. Uczeń potrafi: - przedstawić czynniki, które miały wpływ na zmianę trybu życia ludzi epoki neolitu, - opisać skutki przyjęcia przez człowieka osiadłego trybu życia.
          Uczeń potrafi: - opowiedzieć o życiu ludzi epoki neolitu.
          Uczeń potrafi: - opisać sposób wytwarzania kamiennych narzędzi i wyrobów z gliny w epoce neolitu.
          Uczeń potrafi: - ocenić wpływ postępu technicznego na polepszenie warunków życia człowieka.
          3  
          4. O Żyznym Półksiężycu Uczeń zna: - postać: Hammurabiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Mezopotamia (Międzyrzecze), Sumerowie, politeizm (wielobóstwo), pismo klinowe. Uczeń potrafi: - lokalizować na mapie Żyzny Półksiężyc, Mezopotamię, Babilonię, Eufrat i Tygrys, - przedstawić osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej i babilońskiej.
          Uczeń zna: - wybrane przepisy zawarte w Kodeksie Hammurabiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: system irygacyjny, handel wymienny, miasto-państwo. Uczeń potrafi: - omówić warunki naturalne panujące na terenie Mezopotamii, - wyjaśnić znaczenie pisma i prawa w procesie powstawania państwa.
          Uczeń zna: - kształt pisma klinowego. Uczeń rozumie: - pojęcia: zikkurat, brąz, kodeks. Uczeń potrafi: - opisać wpływ środowiska naturalnego na życie ludzi cywilizacji nadrzecznych.  
          Uczeń rozumie: - pojęcie: podział pracy. Uczeń potrafi: - opisać wygląd sumeryjskiego miasta-państwa, - określić, kiedy na terenie Mezopotamii pojawiła się cywilizacja Sumerów.
          Uczeń potrafi: - dostrzec przejawy świadomej ingerencji człowieka w środowisko naturalne, - wskazać różnice między starożytnymi a współczesnymi przepisami prawa.
          5. W państwie faraona   
          Część I. Jak powstał Egipt  
          Część II. Pod władzą faraona
          Uczeń zna: - najważniejsze osiągnięcia cywilizacji egipskiej. Uczeń rozumie: - pojęcia: państwo, faraon, monarchia despotyczna. Uczeń potrafi: - lokalizować w czasie i przestrzeni cywilizację egipską, - określić zakres władzy faraona.
          Uczeń zna: - grupy społeczne wchodzące w skład społeczeństwa egipskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: hieroglify, papirus. Uczeń potrafi: - omówić warunki naturalne panujące na terenie Egiptu, - opisać wpływ środowiska naturalnego na życie i zajęcia starożytnych Egipcjan.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: pismo „ludowe”, geometria. Uczeń potrafi: - scharakteryzować poszczególne grupy społeczeństwa egipskiego i ich rolę w państwie, - opisać życie codzienne mieszkańców Egiptu, - opisać organizację państwa egipskiego.
          Uczeń rozumie: - na czym polegała trudność w posługiwaniu się pismem obrazkowym. Uczeń potrafi: - wskazać zależności między położeniem geograficznym a powstaniem państwa i cywilizacji egipskiej, - rozpoznać różne typy pisma egipskiego.
          Uczeń potrafi: - omówić funkcjonowanie szkolnictwa w starożytnym Egipcie.  
          4  
          6. Przed sądem Ozyrysa Uczeń rozumie: - pojęcia: mumia, piramida. Uczeń potrafi: - przedstawić wyobrażenia Egipcjan o życiu pozagrobowym.
          Uczeń zna:  - głównych bogów, w których wierzyli Egipcjanie. Uczeń rozumie: - pojęcie: balsamowanie. Uczeń potrafi: - omówić przebieg procesu mumifikacji.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: sarkofag, Księgi Umarłych. Uczeń potrafi: - przedstawić najpopularniejszą teorię na temat sposobu, w jaki budowano piramidy, - scharakteryzować wierzenia religijne starożytnych Egipcjan.
          Uczeń zna: - postać: Cheopsa. Uczeń potrafi: - omówić poszczególne etapy sądu Ozyrysa nad duszą zmarłego Egipcjanina.
          Uczeń zna: - postać: Tutanchamona. Uczeń potrafi: - opisać okoliczności odkrycia grobowca Tutanchamona.
          7. Ziemia Obiecana   
          Część I. Początki narodu żydowskiego  
          Część II. Królestwo Izraela
          Uczeń zna: - postacie: Abrahama, Mojżesza. Uczeń rozumie: - pojęcia: Biblia, Stary i Nowy Testament, monoteizm, judaizm, Jahwe, dekalog.  Uczeń potrafi: - wyjaśnić różnicę między politeizmem a monoteizmem, odwołując się do przykładów, - wymienić dwie religie monoteistyczne wywodzące się ze starożytnego judaizmu, - wskazać na mapie starożytny Izrael, Palestynę, Jerozolimę.
          Uczeń zna: - postacie:  Dawida, Salomona, - daty związane z historią Izraelitów. Uczeń rozumie: - pojęcia: Ziemia Obiecana, naród wybrany, arka przymierza, menora. Uczeń potrafi: - charakteryzować podstawowe symbole i główne zasady judaizmu, - ocenić znaczenie Biblii w dziejach ludzkości, - zaznaczyć na osi czasu najważniejsze wydarzenia z dziejów państwa żydowskiego.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: świątynia jerozolimska, Tora, „niewola babilońska”. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie szlak wędrówki narodu wybranego.
          Uczeń rozumie: - z czego wynika ostrożność, z jaką historycy podchodzą do Biblii jako źródła historycznego. Uczeń potrafi: - opowiedzieć, jak powstało państwo żydowskie – Izrael, - ocenić rolę Abrahama i Mojżesza w historii narodu żydowskiego.  
          Początki człowieka i pierwsze cywilizacje − lekcja powtórzeniowa
          Uczeń zna: - przełomowe wydarzenia związane z dziejami człowieka pierwotnego i pierwszymi cywilizacjami starożytnymi. Uczeń potrafi: -  lokalizować w czasie i przestrzeni cywilizacje Bliskiego Wschodu.
          Uczeń rozumie: - związek między zmianami klimatycznymi na Ziemi a rozwojem człowieka i powstaniem pierwszych cywilizacji i państw. Uczeń potrafi: - omówić warunki naturalne panujące na obszarze pierwszych państw, - przedstawić warunki życia oraz wymienić umiejętności zdobyte przez ludzi paleolitu i neolitu.
          Uczeń potrafi: - omówić wierzenia człowieka pierwotnego i ludów starożytnych.
          Uczeń potrafi: - scharakteryzować i porównać dorobek cywilizacji Bliskiego Wschodu.
          Uczeń potrafi: - ocenić dorobek cywilizacji Bliskiego Wschodu.
          5  
          1. 8. Wśród skał i oliwnych gajów 2.  3. Część I. Wśród skał i oliwnych gajów  
          Część II. Wielka kolonizacja grecka
          Uczeń rozumie: - pojęcia: Hellada, Hellen, polis. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie i określić położenie geograficzne Grecji, - wymienić czynniki integrujące starożytnych Greków.
          Uczeń zna: - ramy chronologiczne wielkiej kolonizacji. Uczeń rozumie: - pojęcia: kolonie, wielka kolonizacja. Uczeń potrafi: - omówić warunki naturalne panujące na terenie Grecji, - wyjaśnić wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji, - wskazać przyczyny i zasięg wielkiej kolonizacji greckiej.
          Uczeń zna: - typowy jadłospis mieszkańców starożytnej Grecji. Uczeń potrafi: - opowiedzieć o zajęciach Greków.
          Uczeń zna: - ramy chronologiczne kultury mykeńskiej. Uczeń rozumie: - pojęcie: kultura mykeńska. Uczeń potrafi: - opisać wygląd greckich statków handlowych.
          Uczeń rozumie: - na czym polegały trudności związane z podróżami morskimi w okresie starożytnym. Uczeń potrafi: - opowiedzieć, jak doszło do powstania kultury mykeńskiej.
          9. Wśród bogów i herosów
          Uczeń zna: - głównych bogów greckiego panteonu i dziedziny życia, którymi się opiekowali. Uczeń rozumie: - pojęcia: heros, mit, Olimp. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie Olimp, - opowiedzieć, w jaki sposób Grecy wyobrażali sobie bogów.
          Uczeń zna: - bohaterów najważniejszych mitów greckich. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie Delfy, - opowiedzieć, w jaki sposób Grecy oddawali cześć swoim bogom, - opowiedzieć kilka mitów.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: Chaos, Pytia, Hades, Pola Elizejskie, Tartar. Uczeń potrafi: - przedstawić poglądy Greków na temat życia pozagrobowego, - wyjaśnić, jaką rolę w życiu Greków odgrywały wyrocznie.
          Uczeń potrafi: - ocenić rolę religii w tworzeniu się i umacnianiu wspólnoty Hellenów, - wyszukać w mitach wartości uniwersalne.
          Uczeń potrafi: - dokonać dydaktycznej interpretacji mitów greckich.
          10. Na olimpijskim stadionie
          Uczeń zna: - datę: 776 p.n.e., - dyscypliny wchodzące w skład pięcioboju. Uczeń rozumie: - pojęcia: olimpiada, igrzyska. Uczeń potrafi: - wyjaśnić różnicę między igrzyskami a olimpiadą, - opowiedzieć o przebiegu igrzysk olimpijskich.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: „pokój boży”. Uczeń potrafi: - lokalizować na mapie Olimpię, - scharakteryzować igrzyska olimpijskie jako czynnik integrujący antycznych Greków, - przedstawić różnice między organizacją starożytnych i współczesnych igrzysk olimpijskich.  
          Uczeń zna: - datę: 393, - konkurencje starożytnych igrzysk olimpijskich nie wchodzące w skład pięcioboju. Uczeń potrafi: - opisać wygląd Olimpii.
          Uczeń zna: - datę: 1896. Uczeń potrafi: - omówić reguły rządzące starożytnymi igrzyskami.
          Uczeń potrafi: - dostrzec we współczesnych igrzyskach olimpijskich bezpośrednie nawiązanie do tradycji greckiej.
          11. W państwie wojowników
          Uczeń zna: - podstawowe zasady rządzące społeczeństwem Sparty. Uczeń rozumie: - pojęcia: spartiaci, periojkowie, heloci. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie Peloponez i Spartę, - przedstawić strukturę społeczeństwa Sparty.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: falanga, hoplita, - cele, którym służyło wychowanie spartańskie. Uczeń potrafi: - umiejscowić w czasie istnienie państwa spartańskiego, - wyjaśnić znaczenie zwrotów: mówić lakonicznie, wrócić z tarczą lub na tarczy.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: geruzja, Lacedemon. Uczeń potrafi: - przedstawić etapy wychowania spartańskiego, - omówić ustrój Sparty.
          Uczeń rozumie: - na czym polegały relacje między obywatelem a państwem spartańskim. Uczeń potrafi: - opisać, jak doszło do upadku państwa spartańskiego, - dokonać oceny ustroju spartańskiego.
          Uczeń potrafi: - ocenić zasady obyczajowe obowiązujące w Sparcie i wskazać w nich wartości aprobowane przez siebie.
          6  
          12. Ojczyzna demokracji  
          Część I. Ojczyzna demokracji  
          Część II. Demokracja ateńska  
          Uczeń zna: - postacie: Solona, Klejstenesa, Peryklesa. Uczeń rozumie: - pojęcia: demokracja, ostracyzm, Zgromadzenie Ludowe, Rada Pięciuset, sąd przysięgłych. Uczeń potrafi: - przedstawić ustrój Aten.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: arystokracja, areopag. Uczeń potrafi: - umiejscowić w czasie demokrację ateńską i porównać system sprawowania władzy w Sparcie i Atenach.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: tyran, - na czym polegają różnice między demokracją ateńską a współczesną (np. w Polsce). Uczeń potrafi: - przedstawić proces kształtowania się demokracji ateńskiej.
          Uczeń potrafi: - omówić sytuację niewolników w państwie ateńskim.
          Uczeń potrafi: - ocenić zasady demokracji ateńskiej.
          13. Wojny perskie Uczeń zna: - daty: 490 p.n.e., 480 p.n.e., 479 p.n.e., - postacie: Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie państwo perskie i Helladę, - przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wojen grecko-perskich, - wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew Greków z Persami.
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić symboliczny sens nazwy: Termopile, - wyjaśnić, co zadecydowało o zwycięstwie Greków w wojnach z Persami.
          Uczeń zna: - postacie: Dariusza I, Kserksesa. Uczeń rozumie: - pojęcia: „nieśmiertelni”, triera, - postawy sławnych dowódców greckich z V wieku p.n.e. Uczeń potrafi: - wyjaśnić sens słów: „Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom”.
          Uczeń zna: - daty: 499 p.n.e., 449 p.n.e. Uczeń potrafi: - omówić organizację państwa perskiego, - ocenić postawę Greków podczas wojen z Persami.
          Uczeń potrafi: - dostrzec, że konfrontacja Greków z Persami zapoczątkowała kształtowanie się tożsamości europejskiej.
          14. Grecki cud   
          Uczeń zna: - twórców teatru i rzeźby greckiej: Ajschylosa, Sofoklesa, Fidiasza. Uczeń rozumie: - pojęcia: Akropol, Partenon, tragedia. Uczeń potrafi: - opowiedzieć, jak powstał teatr grecki i jakie obowiązywały w nim zasady.
          Uczeń zna: - sławnych filozofów greckich: Sokratesa, Platona, Arystotelesa. Uczeń rozumie: - pojęcia: Związek Morski, filozofia. Uczeń potrafi: - opisać wygląd starożytnego teatru greckiego.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: idealizm, Akademia, epoka klasyczna. Uczeń potrafi: - wytłumaczyć, jak powstała filozofia, - omówić przyczyny powstania i funkcjonowanie Związku Morskiego, - opisać wygląd starożytnych Aten i  Akropolu, - scharakteryzować teatr jako czynnik integrujący starożytnych Greków.
          Uczeń potrafi: - ocenić rolę Peryklesa w rozkwicie kulturalnym Aten, - opisać sposób wychowania dzieci obowiązujący w starożytnych Atenach.
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić, jaka była geneza rozkwitu Aten w V wieku p.n.e., - ocenić wkład Greków w kształtowanie się kultury europejskiej.
          15. Podboje Aleksandra Wielkiego
          Uczeń zna: - daty: 333 p.n.e., 331 p.n.e., - postacie: Filipa II, Aleksandra Wielkiego, - miejsca najważniejszych bitew między wojskami Aleksandra a armią perską. Uczeń rozumie: - pojęcie: kultura hellenistyczna (hellenizm). Uczeń potrafi: - wskazać na mapie terytoria zajęte przez wojska Aleksandra Wielkiego, - wyjaśnić, jak powstała kultura
          Uczeń zna: - datę: 338 p.n.e. Uczeń potrafi: - przedstawić dokonania Aleksandra Wielkiego, - określić czas trwania i cechy kultury hellenistycznej.
          Uczeń zna: - daty: 431–404 p.n.e., 323 p.n.e., - postacie: Archimedesa, Euklidesa. Uczeń rozumie: - pojęcia: Likejon, złoty środek. Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczyny i skutki wojny peloponeskiej, - wskazać przyczyny, które umożliwiły Macedonii uzyskanie dominującej pozycji w Grecji, - opisać wygląd starożytnej Aleksandrii.
          Uczeń rozumie: - cele polityki prowadzonej przez Filipa II i Aleksandra. Uczeń potrafi: - omówić dzieje imperium po śmierci Aleksandra.
          Uczeń potrafi: - ocenić Aleksandra Wielkiego.
          7  
          hellenistyczna.
          Co pozostało? Dziedzictwo starożytnej Grecji − lekcja powtórzeniowa   
          Uczeń zna: - najważniejsze postacie i wydarzenia związane z historią starożytnej Grecji.  
          Uczeń rozumie: - na czym polegała specyfika cywilizacji greckiej. Uczeń potrafi: - przedstawić najważniejsze osiągnięcia kultury i nauki greckiej.
          Uczeń rozumie: - rolę Grecji w kształtowaniu cywilizacji europejskiej. Uczeń potrafi: - określić wpływ kultury greckiej na współczesność.
          Uczeń potrafi: - ocenić wkład Greków w kształtowanie się kultury europejskiej.
          Uczeń potrafi: - wskazać ponadczasowe wartości filozofii greckiej.
          16. Rzym na siedmiu pagórkach piętrzy się...  
          Część I. Powstanie Rzymu   
          Część II.  Rzym republiką  
          Uczeń zna: - datę: 753 p.n.e., - postać: Romulusa. Uczeń rozumie: - pojęcia: republika, patrycjusze, plebejusze (plebs). Uczeń potrafi: - wskazać na mapie i opisać położenie geograficzne Rzymu, - przedstawić organizację społeczeństwa w republice rzymskiej.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: zgromadzenie ludowe, konsul, senat, trybun ludowy, prawo weta, dyktator. Uczeń potrafi: - opisać warunki naturalne panujące w Italii, - umiejscowić w czasie i scharakteryzować system sprawowania władzy w republice rzymskiej.
          Uczeń zna: - postacie: Eneasza, Remusa. Uczeń rozumie: - pojęcia: Lacjum, zasada jednoroczności, zasada kolegialności. Uczeń potrafi: - opowiedzieć legendę o powstaniu Rzymu, - podać przykład wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską.  
          Uczeń rozumie: - pojęcia: Etruskowie, nowa arystokracja. Uczeń potrafi: - przedstawić rozwój terytorialny republiki rzymskiej.
          Uczeń potrafi: - przedstawić naukowe informacje o początkach Rzymu uzyskane w oparciu o prowadzone badania archeologiczne.
          8  
          4. 17. „Ty, Rzymianinie, masz rządzić ludami”    
          Część I. Kierunki i zasięg podbojów rzymskich   
          Część II. „Ty, Rzymianinie, masz rządzić ludami”
          Uczeń zna: - daty: 218–201 p.n.e., 216 p.n.e., - postać: Hannibala, - miejsca najważniejszych bitew między Rzymem a Kartaginą. Uczeń rozumie: - pojęcia: prowincja, legion, romanizacja. Uczeń potrafi: - wskazać na osi czasu daty najważniejszych wydarzeń związanych z tworzeniem się Imperium Rzymskiego, - przedstawić przyczyny i wskazać skutki ekspansji Rzymu.
          Uczeń zna: - postać: Gajusza Mariusza. Uczeń rozumie: - pojęcia: armia zawodowa, proletariusze. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie kierunki i zasięg podbojów Rzymian do połowy II wieku p.n.e., - przedstawić organizację i sposób funkcjonowania armii rzymskiej po reformie Mariusza.  
          Uczeń zna: - daty: 264–241 p.n.e., 149–146 p.n.e. Uczeń rozumie: - pojęcie: namiestnik. Uczeń potrafi: - opisać wygląd i uzbrojenie rzymskiego legionisty, - scharakteryzować organizację prowincji.
          Uczeń potrafi: - wskazać mocne i słabe strony reformy armii przeprowadzonej przez Mariusza, - opisać postawy Rzymian wobec podbitej ludności.
          Uczeń rozumie: - znaczenie armii dla sprawnego funkcjonowania państwa rzymskiego i prowadzonej przez nie polityki.
          18. Jak Rzym stał się cesarstwem
          Uczeń zna: - daty: 44 p.n.e., 30 p.n.e.–14, - postacie: Juliusza Cezara, Oktawiana. Uczeń rozumie: - pojęcia: „pokój rzymski”, cesarstwo. Uczeń potrafi: - przedstawić przyczyny i przejawy kryzysu republiki rzymskiej.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: kalendarz juliański. Uczeń potrafi: - charakteryzować system sprawowania władzy w cesarstwie rzymskim, - wskazać na mapie zmiany zasięgu terytorialnego państwa rzymskiego między I wiekiem p.n.e. a II wiekiem n.e.
          Uczeń zna: - daty: 49 p.n.e., 31 p.n.e., - postacie: Marka Antoniusza, Kleopatry, - okoliczności dojścia Oktawiana do władzy. Uczeń rozumie: - znaczenie sformułowania „kości zostały rzucone”. Uczeń potrafi: - omówić dokonania Juliusza Cezara.
          Uczeń potrafi: - porównać ustrój Rzymu republikańskiego z ustrojem Rzymu w czasach Oktawiana Augusta, - ocenić Oktawiana Augusta.
          Uczeń potrafi: - ocenić postępowanie Juliusza Cezara wobec instytucji republikańskich.
          19. „Chleba i igrzysk!” Uczeń rozumie: - pojęcia: termy, akwedukt, igrzyska, gladiator, amfiteatr, Koloseum. Uczeń potrafi: - opowiedzieć, w jaki sposób mieszkańcy Rzymu spędzali wolny czas, - określić położenie niewolników w starożytnym Rzymie.
          Uczeń zna: - postać: Spartakusa. Uczeń rozumie: - pojęcia: cyrk, powstanie Spartakusa. Uczeń potrafi: - wyjaśnić, dlaczego doszło do powstania Spartakusa.
          Uczeń zna: - datę: 73–71 p.n.e. Uczeń potrafi: - opisać warunki życia mieszkańców stolicy państwa rzymskiego, - opisać wygląd Rzymu w okresie cesarstwa.
          Uczeń potrafi: - scharakteryzować znaczenie niewolnictwa dla państwa rzymskiego, - opisać sposób wychowania dzieci w rodzinie rzymskiej i omówić panujące w niej zasady.
          Uczeń potrafi: - dokonać oceny moralnej systemu niewolniczego, - dokonać etycznej oceny rzymskich igrzysk.
          20. W rzymskim mieście  
          Uczeń zna: - okoliczności zagłady Pompejów. Uczeń rozumie: - rolę i znaczenie dróg w państwie rzymskim.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: bazylika, forum, atrium, perystyl. Uczeń potrafi: - opisać wygląd domu zamożnego Rzymianina.
          Uczeń zna: - datę: 79 p.n.e., - typowy jadłospis mieszkańców starożytnych Pompejów. Uczeń rozumie: - pojęcia: odeon, palestra. Uczeń potrafi: - opisać wygląd starożytnych Pompejów.
          Uczeń potrafi: - opowiedzieć, w jaki sposób budowano drogi w starożytnym Rzymie.
          Uczeń potrafi: - na przykładzie badań archeologicznych prowadzonych w Pompejach dostrzegać wpływ archeologii na rozwój wiedzy historycznej.
          9  
          21. „Jeden duch i jedno serce”   
          Uczeń zna: - daty: 313, 380, - postacie: Jezusa Chrystusa, św. Pawła, - symbole chrześcijaństwa. Uczeń rozumie: - pojęcia: apostoł, Ewangelia, Mesjasz, Kościół, chrześcijaństwo, religia państwowa. Uczeń potrafi: - umiejscowić w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa, - wskazać przyczyny i przykłady prześladowania chrześcijan.
          Uczeń zna: - najważniejszych rzymskich bogów. Uczeń rozumie: - pojęcia: tolerancja religijna,  Dzieje Apostolskie. Uczeń potrafi: - wyjaśnić, jakie czynniki zadecydowały o szybkim wzroście liczby wyznawców chrześcijaństwa.
          Uczeń zna: - datę: 64, - postacie: Poncjusza Piłata, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego. Uczeń rozumie: - pojęcie: sobór. Uczeń potrafi: - scharakteryzować wierzenia starożytnych Rzymian, - opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa.
          Uczeń rozumie: - znaczenie edyktów z 313 i 380 roku dla rozwoju i umacniania pozycji chrześcijaństwa w państwie rzymskim.
          Uczeń potrafi: - określić rolę chrześcijaństwa w starożytności.
          22. „Co jest ocalone, jeśli ginie Rzym?”
          Uczeń zna: - daty: 395, 476. Uczeń rozumie: - pojęcie: wędrówka ludów. Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczynę podziału cesarstwa rzymskiego, - wskazać na mapie granicę podziału cesarstwa ustaloną w 395 roku, - lokalizować na osi czasu daty: 395, 476, - określić wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Imperium Rzymskiego.
          Uczeń zna: - nazwy głównych plemion wkraczających w granice państwa rzymskiego. Uczeń rozumie: - pojęcie: wandalizm. Uczeń potrafi: - wymienić przejawy kryzysu cesarstwa rzymskiego w III wieku, - wyjaśnić umowność przyjęcia 476 roku za datę końca starożytności i początku średniowiecza.
          Uczeń zna: - daty: 410, 451, 455, - postacie: Alaryka, Romulusa Augustulusa, Odoakra, Attyli. Uczeń rozumie: - pojęcie: kolon. Uczeń potrafi: - opisać okoliczności, w których doszło do najazdu plemion germańskich na ziemie cesarstwa w IV–V wieku.
          Uczeń rozumie: - wpływ wędrówki ludów na sytuację w państwie rzymskim w IV i V wieku. Uczeń potrafi: - opisać obyczaje i wygląd Hunów, - opisać okoliczności, w których doszło do upadku zachodniego cesarstwa rzymskiego.
          Uczeń potrafi: - ocenić skutki najazdu barbarzyńców na Rzym.
          „Nie wszystek umrę” − lekcja powtórzeniowa   
          Uczeń zna: - najważniejsze postacie i wydarzenia związane z historią starożytnego Rzymu.
          Uczeń potrafi: - przedstawić osiągnięcia kulturalne i cywilizacyjne Rzymian, - wyjaśnić, że kultura rzymska oraz religia chrześcijańska stanowią filary kultury europejskiej.
          Uczeń rozumie: - czynniki, które miały wpływ na ewolucję ustroju politycznego państwa rzymskiego. Uczeń potrafi: - dostrzec ciągłość rozwoju cywilizacyjnego i korzystanie z dorobku innych kultur przez kolejne pokolenia.
          Uczeń rozumie: - rolę jednostki w procesie historycznym. Uczeń potrafi: - ocenić trwałość osiągnięć cywilizacyjnych Rzymu oraz dostrzec ich obecność we współczesnym świecie.
          Uczeń potrafi: - zauważyć związki między życiem politycznym a przemianami cywilizacyjnymi.
          23. Cesarstwo bizantyjskie
          Uczeń zna: - datę: 1054, - postać: Justyniana I Wielkiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: wielka schizma wschodnia, Kościół katolicki, Kościół prawosławny. Uczeń potrafi: - lokalizować w czasie i
          Uczeń zna: - datę: 1453, - podstawowe różnice między Kościołem katolickim a Kościołem prawosławnym. Uczeń rozumie: - pojęcie: Kodeks Justyniana. Uczeń potrafi: - przedstawić osiągnięcia Justyniana
          Uczeń zna: - datę: 527–565. Uczeń rozumie: - pojęcia: cezaropapizm, herezja, teologia, ekskomunika, synod, dogmat. Uczeń potrafi: - przedstawić okoliczności powstania Konstantynopola i opisać wygląd
          Uczeń rozumie: - z czego wynikało dążenie cesarzy do podporządkowania sobie Kościoła. Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczyny strat terytorialnych cesarstwa bizantyjskiego.  
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić, dlaczego Bizancjum uważa się za kontynuację państwa rzymskiego, - ocenić Justyniana Wielkiego.
          10  
          przestrzeni cesarstwo bizantyjskie, - wyjaśnić przyczyny i skutki podziału chrześcijaństwa na odrębne wyznania.
          Wielkiego, - scharakteryzować dorobek kulturowy Bizancjum.
          miasta, - opisać okoliczności, w których doszło do upadku cesarstwa bizantyjskiego.
          24. Pod chorągwią Proroka   
          Część I. „Jesteś prorokiem Allaha”  
          Część II. Pod chorągwią Proroka
          Uczeń zna: - datę: 622, - postać: Mahometa. Uczeń rozumie: - pojęcia: Allah, islam, Koran, muzułmanin, meczet. Uczeń potrafi: - sytuować na mapie pierwotne siedziby Arabów i terytoria opanowane przez nich do IX wieku.  
          Uczeń zna: -  podstawowe zasady islamu i obowiązki muzułmanina. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie główne ośrodki polityczne i religijne Arabów, - dostrzec związki między islamem a judaizmem i chrześcijaństwem, - podać przykłady osiągnięć cywilizacji arabskiej.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: hidżra, święta wojna (dżihad), kalif, państwo teokratyczne. Uczeń potrafi: - wyjaśnić, jak doszło do powstania islamu, - dostrzec wpływ kultury islamskiej na średniowieczną Europę.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: fatalizm. Uczeń potrafi: - scharakteryzować zasady społeczne obowiązujące wyznawców islamu, - wyjaśnić, co zadecydowało o sukcesach podbojów dokonywanych przez Arabów w VII–IX wieku.
          Uczeń rozumie: - wpływ religii na politykę, kulturę i społeczeństwo Arabów. Uczeń potrafi: - opisać sposób wychowania dzieci w rodzinie arabskiej i omówić panujące w niej zasady.
          25. Państwo Karola Wielkiego  
          Część I. Chrzest króla Franków  
          Część II. Państwo Karola Wielkiego
          Uczeń zna: - daty: 800, 843, - postać: Karola Wielkiego,  - postanowienia traktatu z Verdun. Uczeń rozumie: - pojęcia: Frankowie, „renesans karoliński”. Uczeń potrafi: - sytuować na mapie zasięg terytorialny monarchii Karola Wielkiego, - sytuować na mapie państwa powstałe w wyniku postanowień traktatu z 843 roku, - wyjaśnić przyczyny i okoliczności rozpadu państwa Karola Wielkiego.
          Uczeń zna: - datę: 756, - postać: Pepina Krótkiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: Karolingowie, hrabstwo, marchia. Uczeń potrafi: - opisać okoliczności powstania Państwa Kościelnego, - omówić organizację państwa Karola Wielkiego.
          Uczeń zna: - datę: 732, - postacie: Chlodwiga, Karola Młota. Uczeń rozumie: - pojęcia:  Merowingowie, Normanowie. Uczeń potrafi: - opisać okoliczności, w których Frankowie przyjęli chrzest, - określić rolę chrześcijaństwa w umacnianiu państwa Franków, - scharakteryzować przemiany kulturowe, jakie dokonały się w państwie Franków pod wpływem „renesansu karolińskiego”.
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić rolę Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Krótkiego oraz Karola Wielkiego w historii, - wyjaśnić przyczyny i znaczenie odnowienia cesarstwa na Zachodzie.
          Uczeń rozumie: - rolę Karola Wielkiego w kształtowaniu politycznych i kulturowych podstaw nowożytnej Europy. Uczeń potrafi: - na przykładzie Franków wyjaśnić proces kształtowania się państw średniowiecznej Europy na gruzach cesarstwa zachodniorzymskiego.
          26. Między Renem a Łabą
          Uczeń zna: - datę: 962, - postacie: Ottona I, Ottona III. Uczeń rozumie: - pojęcie: Rzesza Niemiecka. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie obszar Rzeszy Niemieckiej na przełomie X i XI wieku.
          Uczeń rozumie: - na czym polegała idea cesarstwa rzymskiego według Ottona III. Uczeń potrafi: - przedstawić osiągnięcia Ottona I w dziedzinie polityki wewnętrznej i zewnętrznej, - wyjaśnić rolę Ottona III w dążeniu do budowy zjednoczonej Europy.
          Uczeń zna: - postać: Henryka I. Uczeń rozumie: - pojęcie: elektorzy. Uczeń potrafi: - omówić politykę władców niemieckich w stosunku do wschodnich sąsiadów.
          Uczeń potrafi: - omówić sytuację we wschodniej części państwa Karolingów między IX a X wiekiem.  
          11  
          27. Feudalna Europa Uczeń zna: - ramy czasowe feudalizmu, - podstawowe zasady obowiązujące w systemie feudalnym. Uczeń rozumie: - pojęcia: rycerstwo, feudalizm, senior, wasal, lenno. Uczeń potrafi: - określić charakterystyczne cechy feudalizmu jako systemu społeczno-ekonomicznego średniowiecznej Europy.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: hołd lenny, inwestytura. Uczeń potrafi: - omówić podstawowe zadania rycerstwa, - opisać, jak przebiegała uroczystość nadania lenna.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: drabina feudalna,  komendacja, „rozejm boży”. Uczeń potrafi: - omówić okoliczności powstania rycerstwa.  
          Uczeń rozumie: - wpływ feudalizmu na sytuację polityczną, gospodarczą i społeczną średniowiecznej Europy. Uczeń potrafi: - przedstawić zależności społeczne oparte na prawie lennym.
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić proces wyodrębniania się dwóch podstawowych grup społecznych – feudałów i poddanych.
          28. „Ty broń, ty pracuj” Uczeń zna: - grupy społeczne wchodzące w skład społeczeństwa średniowiecznej Europy. Uczeń rozumie: - pojęcia: stan, rada miejska, patrycjat, pospólstwo, plebs. Uczeń potrafi: - opisać wygląd i funkcje średniowiecznego zamku oraz wygląd średniowiecznej wsi i miasta.
          Uczeń rozumie: - pojęcia:  pańszczyzna, czynsz pieniężny, trójpolówka, cech. Uczeń potrafi: - wymienić wynalazki, które znalazły zastosowanie w średniowiecznej wsi, - charakteryzować funkcje gospodarcze i kulturowe średniowiecznych miast, - wskazać różnice w położeniu poszczególnych stanów.
          Uczeń zna: - cechy idealnego rycerza średniowiecza. Uczeń rozumie: - pojęcie: gildia. Uczeń potrafi: - określić wpływ wynalazków technicznych na rozwój rolnictwa, - omówić proces kształtowania się stanów.
          Uczeń potrafi: - opisać życie codzienne mieszkańców średniowiecznego zamku, wsi i miasta, - omówić proces powstawania miast.
          Uczeń potrafi: - przedstawić proces uzyskiwania tytułów mistrzowskich przez rzemieślników miejskich.
          29. „Módl się i pracuj”  
          Część I. „Lenistwo wrogiem duszy”  
          Część II. Feudalny Kościół
          Uczeń zna: - datę: 1077, - postacie: Grzegorza VII, Henryka IV, - nazwy najważniejszych średniowiecznych zakonów. Uczeń rozumie: - pojęcie: średniowieczny uniwersalizm.  Uczeń potrafi: - wyjaśnić istotę średniowiecznego uniwersalizmu.
          Uczeń zna: - datę: 1122. Uczeń potrafi: - opisać wygląd średniowiecznego klasztoru, - przedstawić sytuację w Kościele w X–XI wieku, - ukazać rolę Kościoła w kształtowaniu średniowiecznego poglądu na świat, - wskazać przyczyny walki między cesarstwem a papiestwem o prymat w Europie.
          Uczeń zna: - daty: 529, 1075, - postacie: św. Benedykta, św. Franciszka z Asyżu, św. Dominika, - treść notatki papieskiej Dictatus papae i postanowienia ugody w Wormacji. Uczeń rozumie: - pojęcia: asceza, reguła,  symonia, konklawe, kardynał, heretyk, inkwizycja. Uczeń potrafi: - przedstawić sposoby przezwyciężenia sytuacji w Kościele w X–XI wieku, - przedstawić przyczyny i przebieg sporu między Henrykiem IV i Grzegorzem VII.
          Uczeń rozumie: - jak papiestwo i cesarstwo rozumiały ideę średniowiecznego uniwersalizmu. Uczeń potrafi: - przedstawić przyczyny powołania nowych zakonów i przedstawić główne założenia ich działalności.  
          30. „Bóg tak chce!”   
          Uczeń zna: - datę: 1095. Uczeń rozumie: - pojęcie: wyprawa krzyżowa (krucjata). Uczeń potrafi: - wyjaśnić polityczne, religijne i społeczno-gospodarcze przyczyny wypraw krzyżowych.
          Uczeń zna: - daty: 1096–1099, 1204, 1291, - nazwy najważniejszych zakonów rycerskich. Uczeń rozumie: - pojęcia: wyprawa ludowa, zakon rycerski. Uczeń potrafi: - przedstawić okoliczności
          Uczeń zna: - datę: 1100, - postać: Urbana II. Uczeń rozumie: - pojęcie: rekonkwista. Uczeń potrafi: - omówić przebieg pierwszej i czwartej krucjaty, - sytuować na mapie państwa
          Uczeń potrafi: - omówić skutki wypraw krzyżowych.  
          Uczeń potrafi: - omówić przebieg krucjat przeciw Słowianom połabskim.
          12  
          powstania, organizację i zadania zakonów rycerskich.
          utworzone przez krzyżowców.
          31. Średniowieczni Europejczycy
          Uczeń zna: - przykłady osiągnięć kulturalnych i architektonicznych średniowiecznej Europy. Uczeń rozumie: - pojęcie: czarna śmierć. Uczeń potrafi: - wyjaśnić, na czym polegał średniowieczny pogląd na świat i człowieka, - rozróżnić style romański i gotycki oraz omówić ich cechy charakterystyczne.
          Uczeń potrafi: - wskazać i scharakteryzować wzorce osobowe średniowiecza, - dostrzegać wpływ religii chrześcijańskiej na życie ludzi średniowiecza, - wyjaśnić przyczyny powstania uniwersytetów.
          Uczeń potrafi: - lokalizować na mapie miasta, w których powstały pierwsze uniwersytety, - opisać przebieg i zasięg epidemii dżumy w Europie.
          Uczeń potrafi: - ocenić rolę uniwersytetów w rozwoju kultury, - przedstawić miejsce kobiety w średniowiecznej Europie.
          Uczeń rozumie: - wpływ epidemii dżumy na sytuację społeczną i gospodarczą średniowiecznej Europy.
          Dziedzictwo średniowiecza – lekcja powtórzeniowa
          Uczeń zna: - najważniejsze postacie i wydarzenia związane z historią średniowiecznej Europy.
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić, na czym polegała jedność średniowiecznej Europy, - wyjaśnić kulturotwórczą rolę Kościoła, - omówić osiągnięcia kulturalne średniowiecznej Europy.
          Uczeń potrafi: - wskazać te dziedziny życia, w których przetrwały ślady kultury średniowiecznej, - scharakteryzować relacje między cesarstwem a papiestwem w okresie średniowiecza.
          Uczeń rozumie: - zasady polityczne i społeczne, na których opierał się porządek w średniowiecznej Europie.
          Uczeń potrafi: - ocenić dokonania średniowiecznych Europejczyków. 

           

          ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. WEDLÓW - TUCZYŃSKICH  W TUCZNIE   
          WYMAGANIA EDUKACYJNE  Z HISTORII                  W KLASIE II GIMNAZJUM  
                                                           OPRACOWAŁA                                                                                                                  IWONA KRECZKO       
          TEMAT LEKCJI
          Poziom konieczny – ocena dopuszczająca
          Poziom podstawowy – ocena dostateczna
          Poziom rozszerzający – ocena dobra
          Poziom dopełniający – ocena bardzo dobra
          Poziom wykraczający – ocena celująca
          1. Początki Polski   
          Część I. Skąd pochodzą Słowianie?  
          Część II. Początki Polski  
          Uczeń zna: - datę: 966, - postać: Mieszka I, - nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie. Uczeń rozumie: - pojęcia: książę, Piastowie, monarchia patrymonialna. Uczeń potrafi: - wymienić cechy monarchii patrymonialnej na przykładzie państwa Mieszka I, - wskazać przyczyny i określić znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka I.
          Uczeń zna: - datę: 972, - postacie:  Dobrawy, Hodona. Uczeń rozumie: - pojęcia:  ród, plemię, Słowianie. Uczeń potrafi: - wyjaśnić, skąd pochodzą Słowianie, - wskazać na mapie siedziby plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie, - przedstawić proces kształtowania się państwa polskiego, - wskazać na mapie granice państwa polskiego w czasach Mieszka I.
          Uczeń potrafi: - omówić zmiany terytorialne państwa polskiego za panowania Mieszka I, - określić następstwa kulturowe, społeczne i polityczne chrystianizacji Polski.
          Uczeń zna: - pojęcia: kultura archeologiczna, kultura łużycka, Praindoeuropejczycy, ludy bałtyckie. Uczeń potrafi: -  omówić etapy kształtowania się plemion słowiańskich i ich organizację.
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić, na czym polegała kulturotwórcza rola Kościoła.
          2. Pierwszy król Polski Uczeń zna: - daty: 1000, 1025, - postacie: Bolesława I Chrobrego, Ottona III. Uczeń rozumie: - pojęcia: zjazd gnieźnieński, arcybiskupstwo. Uczeń potrafi: - zlokalizować na mapie Gniezno, - wymienić decyzje podjęte podczas zjazdu gnieźnieńskiego.
          Uczeń zna: - datę: 997, - postać: św. Wojciecha. Uczeń rozumie: - pojęcie: metropolia. Uczeń potrafi: - przedstawić przyczyny, przebieg i skutki misji biskupa Wojciecha do Prus, - opisać wygląd grodu w Gnieźnie, - przedstawić rozwój terytorialny państwa Bolesława Chrobrego.
          Uczeń zna: - daty: 1004 
          1018, 1018, - postać: Henryka II. Uczeń rozumie: - pojęcie: diecezja. Uczeń potrafi: - omówić przyczyny, przebieg i skutki wojen z Niemcami.
          Uczeń potrafi: - ocenić polityczne znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego.
          Uczeń potrafi: - ocenić znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej i państwowej.
          3. Polska pierwszych Piastów
          Uczeń rozumie: - pojęcia: gród, podgrodzie. Uczeń potrafi: - opisać wygląd wczesnopiastowskiego grodu na
          Uczeń rozumie: - pojęcia: danina, drużyna, namiestnik. Uczeń potrafi: - przedstawić strukturę i zadania
          Uczeń potrafi: - omówić organizację państwa polskiego w czasach pierwszych Piastów.
          Uczeń potrafi: - opisać życie i obyczaje mieszkańców Polski w X–XI w.   
          przykładzie Ostrowa Lednickiego. ludności państwa wczesnopiastowskiego. 4. Trudny wiek XI Uczeń zna: - datę: 1025, - postacie: Mieszka II, Kazimierza I Odnowiciela, Bolesława II Śmiałego. Uczeń potrafi: - wskazać przyczyny kryzysu państwa polskiego za Mieszka II. Uczeń zna: - datę: 1076, - postacie: biskupa Stanisława, Galla Anonima, Wincentego Kadłubka. Uczeń potrafi: - omówić skutki powstania ludowego, - przedstawić podłoże i konsekwencje konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem.
          Uczeń zna: - daty: 1031, 1039, - postać: Brzetysława.  Uczeń rozumie: - pojęcie: powstanie ludowe. Uczeń potrafi: - porównać relacje kronikarzy – Galla Anonima i Wincentego Kadłubka – i wskazać różnice w sporządzonych przez nich opisach konfliktu między królem Bolesławem a biskupem Stanisławem, - omówić zmiany terytorialne państwa pierwszych Piastów.
          Uczeń potrafi: - omówić sposób utrzymania wojska i Kościoła, który rozwinął się za panowania Kazimierza Odnowiciela, - synchronizować wydarzenia w Polsce z wydarzeniami w Europie w XI w, - scharakteryzować i ocenić osiągnięcia Kazimierza Odnowiciela w odbudowie państwa polskiego.  
          Uczeń potrafi: - ocenić skutki polityki Bolesława Śmiałego w stosunku do cesarza Henryka IV.
          5. Decyzja Bolesława Krzywoustego  
          Część I. Polityka wewnętrzna i zagraniczna Bolesława Krzywoustego  
          Część II. Decyzja Bolesława Krzywoustego
          Uczeń zna: - datę: 1138, - postać: Bolesława III Krzywoustego. Uczeń rozumie: - pojęcie: ustawa sukcesyjna. Uczeń potrafi: - omówić zasady statutu Bolesława Krzywoustego.
          Uczeń zna: - daty: 1079, 1109, - postacie: Władysława I Hermana, Zbigniewa. Uczeń rozumie: - pojęcia: zasada senioratu, senior, dzielnica senioralna, dzielnice dziedziczne. Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczyny i skutki wydania statutu Bolesława Krzywoustego, - przedstawić przyczyny i przebieg walk polsko-niemieckich w 1109 r., - wskazać na mapie dzielnice utworzone na mocy ustawy sukcesyjnej.
          Uczeń zna: - datę: 1102,  - postacie: Henryka V, synów Bolesława Krzywoustego. Uczeń potrafi: - opisać okoliczności objęcia władzy w Polsce przez Bolesława Krzywoustego, - przyporządkować dzielnicę senioralną i dzielnice dziedziczne poszczególnym synom Bolesława Krzywoustego.
          Uczeń zna: - datę: 11131123. Uczeń potrafi: - wyjaśnić znaczenie Pomorza dla sprawnego funkcjonowania gospodarki państwa polskiego, - ocenić panowanie Bolesława Krzywoustego.
          Uczeń potrafi: - ocenić znaczenie wojny obronnej dla kształtowania się poczucia wspólnoty narodowej.
          Powstanie i rozwój państwa Piastów (lekcja powtórzeniowa)
          Uczeń zna: - przełomowe wydarzenia z dziejów Polski od X do XII w. Uczeń potrafi: - umiejscowić w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów.  
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczyny i skutki kluczowych wydarzeń oraz procesów w dziejach państwa piastowskiego.
          Uczeń rozumie: - procesy polityczne, społeczne i kulturalne, które dokonały się w państwie pierwszych Piastów. Uczeń potrafi: - scharakteryzować przemiany, jakie nastąpiły w państwie polskim w okresie panowania pierwszych Piastów.
          Uczeń potrafi: - omówić i ocenić dokonania pierwszych Piastów.
          Uczeń potrafi: - wskazać mocne i słabe strony monarchii wczesnopiastowskiej, jej szanse i zagrożenia.
          6. Podzielona Polska  
          Część I. Podzielona Polska  
          Część II. Prawo
          Uczeń zna: - postać: Władysława II Wygnańca. Uczeń rozumie: - pojęcie: rozbicie dzielnicowe. Uczeń potrafi:
          Uczeń zna: - datę: 1241, - postacie: Henryka I Brodatego, Henryka II Pobożnego. Uczeń rozumie: - pojęcia: kolonizacja niemiecka,
          Uczeń rozumie: - pojęcie: prawo składu. Uczeń potrafi: - wskazać przejawy i skutki słabej obronności granic Polski w dobie rozbicia dzielnicowego,
          Uczeń rozumie: - pojęcia:  beneficjum, gospodarka towarowo-pieniężna. Uczeń potrafi: - wyjaśnić, jak doszło do powstania gospodarki towarowo-pieniężnej,
          Uczeń potrafi: - dostrzec związki między rozwojem ruchu osadniczego a ożywieniem gospodarczym.
          niemieckie, prawo polskie
          - wyjaśnić przyczyny upadku zasady senioratu.
          lokacja, prawo niemieckie, prawo polskie, sołtys, dziesięcina. Uczeń potrafi: - przedstawić politykę książąt śląskich: Henryka Brodatego i Henryka Pobożnego, - omówić przyczyny i skutki kolonizacji niemieckiej.
          - scharakteryzować proces kolonizacji niemieckiej, - scharakteryzować okres rozbicia dzielnicowego w Polsce, - wskazać na mapie ziemie utracone w trakcie rozbicia dzielnicowego (do połowy XIII w.).
          - omówić sytuację gospodarczą wsi i miast polskich w XIII w.
          7. Ku zjednoczeniu  
          Część I. Krzyżacy i Brandenburgia  
          Część II. Ku zjednoczeniu
          Uczeń zna: - datę: 1230, - postać: Konrada I Mazowieckiego. Uczeń rozumie: - pojęcie: zakon krzyżacki. Uczeń potrafi: - opisać przyczyny i okoliczności pojawienia się Krzyżaków na ziemiach polskich, - wymienić grupy społeczne, które popierały ideę zjednoczenia państwa polskiego, oraz te, które się jej sprzeciwiały.
          Uczeń zna: - datę: 1228. Uczeń potrafi: - omówić rozwój terytorialny państwa krzyżackiego, - wskazać czynniki jednoczące kraj, - wyjaśnić, jakie były przyczyny poglądów różnych grup społecznych na kwestię zjednoczenia państwa polskiego.
          Uczeń zna: - postać: Jakuba Świnki. Uczeń rozumie: - pojęcia: Marchia Brandenburska, immunitet. Uczeń potrafi: - opisać okoliczności powstania Marchii Brandenburskiej i wyjaśnić, jakie zagrożenia dla Polski niosła jej polityka, - uzasadnić potrzebę zjednoczenia państwa polskiego.
          Uczeń zna: - daty: 1237, 1283. Uczeń potrafi: - scharakteryzować działalność Krzyżaków prowadzoną na opanowanych obszarach, - scharakteryzować rolę Kościoła jako instytucji przyczyniającej się do rozwoju kultury.
          Uczeń potrafi: - ocenić skutki sprowadzenia zakonu krzyżackiego dla państwa polskiego, - ocenić rolę Kościoła w utrzymaniu jedności państwa polskiego.
          8. Król Władysław Łokietek  
          Część I. Kręte ścieżki jednoczenia państwa  
          Część II. Król Władysław Łokietek
          Uczeń zna: - daty: 1295, 1320, - postacie: Przemysła II, Władysława I Łokietka. Uczeń potrafi: - wymienić etapy jednoczenia ziem polskich przez Władysława Łokietka.
          Uczeń zna: - datę: 1300, - postać:  Wacława II. Uczeń rozumie: - pojęcia: starosta, wójt. Uczeń potrafi: - opisać starania polskiego księcia o koronę królewską, - wskazać na mapie ziemie zajęte przez Łokietka i pozostające poza granicami państwa.
          Uczeń zna: - daty: 1308, 1331, 1332. Uczeń potrafi: - omówić drogę Przemysła II do korony królewskiej, - omówić relacje polsko-krzyżackie w latach 1308–1332.  
          Uczeń zna: - postać: Wacława III. Uczeń potrafi: - scharakteryzować rządy Wacławów czeskich.
          Uczeń potrafi: - ocenić panowanie Władysława Łokietka.
          9. Wielki król  
          Część I. Otoczony przez wrogów – polityka zagraniczna Kazimierza Wielkiego  
          Część II. Jak Kazimierz Wielki rządził swoim krajem?
          Uczeń zna: - daty: 1333–1370, 1364, - postać: Kazimierza III Wielkiego. Uczeń rozumie: - pojęcie: Akademia Krakowska. Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczyny założenia Akademii Krakowskiej.
          Uczeń zna: - datę: 1343. Uczeń rozumie: - pojęcia: statut, monarchia stanowa. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego.
          Uczeń zna: - datę: 1339. Uczeń rozumie: - pojęcie: kodyfikacja prawa. Uczeń potrafi: - omówić i ocenić dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej i zagranicznej.  
          Uczeń potrafi: - scharakteryzować zmiany struktury społeczno-wyznaniowej Królestwa Polskiego po przyłączeniu ziem ruskich.
          Uczeń potrafi: - ocenić rolę Kazimierza Wielkiego w tworzeniu pozycji Polski w Europie.
          10. W Polsce Piastów Uczeń zna: - nazwy stanów społecznych Polski średniowiecznej. Uczeń rozumie: - pojęcia: rocznik, kronika. Uczeń potrafi: - wymienić najważniejsze osiągnięcia kulturalne Polski piastowskiej.
          Uczeń zna: - imiona pierwszych kronikarzy Polski. Uczeń potrafi: - wyjaśnić, na czym polegały różnice między stanami społecznymi w Polsce, - wskazać charakterystyczne cechy budownictwa romańskiego i gotyckiego.
          Uczeń potrafi: - opisać proces powstawania stanów społecznych w Polsce, - opisać życie codzienne mieszkańców Polski w okresie piastowskim.  
          Uczeń potrafi: - scharakteryzować zmiany w strukturze społecznej Polski od X do XIV w., - wyjaśnić kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego w Polsce piastowskiej.
          Uczeń potrafi: - ocenić wpływ religii chrześcijańskiej na życie społeczeństwa polskiego X–XIV w.
          Korona Królestwa Polskiego (lekcja powtórzeniowa)
          Uczeń zna: - przełomowe wydarzenia z dziejów Polski od X do XIV w.
          Uczeń rozumie: - procesy polityczne, które dokonały się w państwie polskim w X–XIV w.
          Uczeń rozumie: -  procesy gospodarcze i społeczne, które dokonały się w państwie polskim w X–XIV w.
          Uczeń potrafi: - omówić zmiany terytorialne, wydarzenia polityczne, gospodarcze, społeczne i kulturowe, które nastąpiły w Polsce od X do XIV w.  
          Polska Piastów (sprawdzian wiadomości)
               
          11. Unia Polski z Litwą  
          Część I. Pod berłem Andegawenów  
          Część II. Unia Polski z Litwą
          Uczeń zna: - daty: 1385, 1386, - postać: Władysława Jagiełły, - postanowienia unii polskolitewskiej. Uczeń rozumie: - pojęcie: unia personalna. Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczyny unii polskolitewskiej, - wskazać na mapie państwo polsko-litewskie oraz sąsiadujące z nim kraje.
          Uczeń zna: - daty: 1370, 1374, - postacie: Ludwika Węgierskiego (Andegaweńskiego), Jadwigi, - postanowienia przywileju koszyckiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: szlachta, przywilej, poradlne. Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczyny i konsekwencje wydania przywileju koszyckiego, - wskazać na mapie państwo polskowęgierskie powstałe w wyniku unii, - wskazać na mapie miejsce zawarcia umowy między Polską a Litwą.
          Uczeń zna: - datę: 1400. Uczeń rozumie: - pojęcie: bojarstwo. Uczeń potrafi: - przedstawić okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez Ludwika Andegaweńskiego, - przedstawić okoliczności koronacji Jadwigi na króla Polski.
          Uczeń potrafi: - podać skutki zawarcia unii polskolitewskiej dla obydwu narodów i Europy.  
          Uczeń potrafi: - dokonać bilansu panowania Ludwika Andegaweńskiego.
          12. Rządy Władysława Jagiełły
          Uczeń zna: - datę: 15 VII 1410, - postać: Ulricha von Jungingena, - postanowienia pierwszego pokoju toruńskiego. Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego za panowania Władysława Jagiełły.
          Uczeń zna: - daty: 1409 
          1411, 1411, 1414, - postacie: Witolda, Pawła Włodkowica. Uczeń rozumie: - pojęcia: kontrybucja, sobór. Uczeń potrafi: - sytuować na mapie miejsca związane z konfliktem polsko
          Uczeń zna: - przebieg bitwy pod  Grunwaldem, - różne źródła informacji o bitwie grunwaldzkiej. Uczeń rozumie: - pojęcie: polonizacja. Uczeń potrafi: - omówić relacje między Polakami a Litwinami po zawarciu unii w
          Uczeń zna: - postanowienia unii Polski z Litwą, zawartych w 1401 i 1413 r. Uczeń potrafi: - zanalizować dysproporcję między zwycięstwem grunwaldzkim a postanowieniami pierwszego pokoju toruńskiego, - wyjaśnić ponadczasową wartość
          Uczeń potrafi: - dostrzec w wystąpieniu Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji zapowiedź tworzenia idei praw człowieka.
          krzyżackim i postanowieniami pierwszego pokoju toruńskiego.
          Krewie. zwycięstwa grunwaldzkiego jako źródła tradycji i umacniania tożsamości narodowej Polaków.
          13. Synowie Jagiełły.  
          Część I. Druga unia z Węgrami  
          Część II. Król Kazimierz Jagiellończyk  
          Część III. Wojna trzynastoletnia
          Uczeń zna: - daty: 1444, 1454, 1454 
          1466,
          - postacie: Władysława Warneńczyka, Kazimierza Jagiellończyka. Uczeń rozumie: - pojęcia: dynastia Jagiellonów, inkorporacja, lenno, Prusy Królewskie, Prusy Zakonne. Uczeń potrafi: - przedstawić postanowienia drugiego pokoju toruńskiego.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: monarchia elekcyjna, Związek Pruski, pospolite ruszenie. Uczeń potrafi: - omówić przebieg wojny trzynastoletniej, - wyjaśnić znaczenie odzyskania Pomorza Gdańskiego i ujścia Wisły dla dalszego rozwoju Polski, - wskazać na mapie tereny odzyskane przez Polskę w wyniku wojny trzynastoletniej i tereny pozostawione poza granicami Królestwa.
          Uczeń zna: - daty: 1447, 1462, - postać: Zbigniewa Oleśnickiego. Uczeń rozumie: - pojęcie: wojsko zaciężne. Uczeń potrafi: - zanalizować przyczyny i skutki wystąpienia Związku Pruskiego przeciwko Krzyżakom.
          Uczeń zna: - datę: 1440. Uczeń potrafi: - omówić okoliczności zawarcia drugiej unii z Węgrami, - lokalizować na mapie imperium Turków osmańskich oraz państwa zagrożone ich najazdem.
           Uczeń potrafi: - ocenić postacie Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka.
          14. Szlachta, chłopi, mieszczanie  
          Część I. Szlachta, chłopi, mieszczanie  
          Część II. Wisłą do Gdańska
          Uczeń zna: - treść przywilejów szlacheckich wydanych w 1374 r. i w 1454 r. Uczeń rozumie: - rolę Gdańska w Polsce XVXVI w. Uczeń potrafi: - podać cechy charakterystyczne stanu szlacheckiego.  
          Uczeń zna: - cechy charakterystyczne gospodarki folwarcznopańszczyźnianej. Uczeń rozumie: - pojęcia: sejmik, folwark, pańszczyzna, - wpływ przywilejów na proces przekształcania się rycerstwa w szlachtę, - przyczyny słabości miast i mieszczaństwa w Polsce. Uczeń potrafi: - wskazać przyczyny i przejawy dominacji szlachty w polityce i gospodarce, - wymienić najważniejsze zabytki Gdańska.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: łaszt. Uczeń potrafi: - scharakteryzować organizację i sposób funkcjonowania folwarku szlacheckiego, - określić czynniki, które zadecydowały o znaczącej roli i potędze Gdańska.
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić, jak zmieniło się położenie chłopów wraz z rozwojem gospodarki folwarcznopańszczyźnianej, - dostrzec różnicę między życiem codziennym na wsi i w mieście.
          Uczeń rozumie: - związek między przemianami gospodarczymi w Europie Zachodniej a rozwojem gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej w Polsce.
          15. Polska u schyłku średniowiecza
          Uczeń zna: - postacie: Jana Długosza, Wita Stwosza. Uczeń potrafi: - rozpoznać i wymienić zabytki architektury oraz sztuki gotyckiej w Polsce.
          Uczeń potrafi: - wskazać cechy charakterystyczne społeczeństwa polskiego w XVXVI w., - określić rolę Kościoła w XVXVI w.
          Uczeń rozumie: - znaczenie tolerancji dla utrzymania jedności państwa polskiego. Uczeń potrafi: - omówić rolę Akademii Krakowskiej.
          Uczeń potrafi: - przedstawić etapy edukacji w Polsce późnego średniowiecza.  
          Polska późnego średniowiecza (lekcja powtórzeniowa)
          Uczeń zna: - przełomowe wydarzenia polityczne i militarne z dziejów Polski i Litwy w XV w.   
          Uczeń potrafi: - przedstawić cechy charakterystyczne gospodarki, kultury i polityki państwa polskiego pod rządami Andegawenów i pierwszych Jagiellonów.
          Uczeń rozumie: - powiązania między przemianami politycznymi, gospodarczymi i społecznymi oraz skutki tych przemian dla wizerunku Polski w Europie w XV  XVI w.
           
          Polska Andegawenów i pierwszych Jagiellonów (sprawdzian wiadomości)
               
          16. Odkrycie świata i człowieka
          Uczeń zna: - datę: 1492, - postacie: Jana Gutenberga, głównych twórców europejskiego renesansu (Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Mikołaja Kopernika) i ich dzieła. Uczeń rozumie: - pojęcia: epoka nowożytna, renesans (odrodzenie), teoria heliocentryczna. Uczeń potrafi: - opisać cechy charakterystyczne nowej epoki.
          Uczeń zna: - postacie: głównych twórców europejskiego renesansu (Filippa Brunelleschiego, Rafaela Santi, Erazma z Rotterdamu) i ich dzieła. Uczeń rozumie: - pojęcia:  humanizm, mecenat. Uczeń potrafi: - przedstawić źródła rozwoju kultury renesansu, - wymienić i scharakteryzować najważniejsze osiągnięcia renesansu w dziedzinie kultury i sztuki.
          Uczeń zna: - datę: ok. 1450. Uczeń potrafi: - wskazać różnice w postrzeganiu człowieka i świata w okresie średniowiecza i renesansu.
          Uczeń potrafi: - ocenić rolę druku w upowszechnieniu idei renesansu oraz rozwoju cywilizacji europejskiej.  
          17. Nowy Świat Uczeń zna: - daty: 1492, 1497, 1519 
          1522, - postacie: Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana, - przyczyny odkryć geograficznych. Uczeń rozumie: - pojęcia: Stary i Nowy Świat. Uczeń potrafi: - sytuować w czasie i przestrzeni wyprawy Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana.
          Uczeń zna: - datę: 1453. Uczeń rozumie: - pojęcie: kolonie. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii.
          Uczeń zna: - daty: 14881522. Uczeń rozumie: - pojęcia: karawela, handel trójkątny, plantacje. Uczeń potrafi: - ocenić wpływ odkryć geograficznych na życie społecznogospodarcze oraz kulturowe Europy i Nowego Świata.
           
          18. Korzenie kapitalizmu Uczeń rozumie: - pojęcia: manufaktura, kapitalizm. Uczeń potrafi: - wyjaśnić, jak doszło do podziału gospodarczego Europy na rzemieślniczy Zachód i rolniczy Wschód.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: system nakładczy, bank, gospodarka towarowo-pieniężna, - sposób funkcjonowania systemu nakładczego i manufaktury. Uczeń potrafi: - porównać dwa odrębne systemy ekonomiczne: na wschód i na zachód od Łaby.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: weksel, inflacja, popyt. Uczeń potrafi: - dostrzec różnorodne formy aktywizacji ekonomicznej szlachty i mieszczaństwa, - scharakteryzować przemiany, jakie dokonały się w Europie w XVI w.
          Uczeń rozumie: - rolę pieniądza i systemu bankowego w rozwoju kapitalizmu. Uczeń potrafi: - omówić wpływ odkryć geograficznych na życie społecznogospodarcze Europy.
          Uczeń potrafi: - ocenić wpływ odkryć geograficznych na życie społecznogospodarcze Europy.
          19. Podzielony Kościół Uczeń zna: - datę: 1517, - postacie: Marcina Lutra, Jana Kalwina. Uczeń rozumie: - pojęcia: reformacja, protestanci. Uczeń potrafi: - wymienić czynniki, które doprowadziły do rozłamu w Kościele zachodnim.
          Uczeń zna: - daty: 1534, 1555, - postać: Henryka VIII. Uczeń rozumie: - pojęcia: odpust, luteranizm, kalwinizm, anglikanizm, wojny religijne, noc św. Bartłomieja, pokój religijny. Uczeń potrafi: - opisać cele i scharakteryzować działalność Marcina Lutra i Jana Kalwina, - wskazać na mapie państwa objęte reformacją.
          Uczeń zna: - datę: 1572. Uczeń rozumie: - pojęcie: hugenoci. Uczeń potrafi: - omówić okoliczności powstania kościoła anglikańskiego, - wymienić różnice między nowymi wyznaniami a katolicyzmem.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: ekumenizm. Uczeń potrafi: - omówić charakter i skutki wojen religijnych w Europie w XVI w.  
          20. Odnowić Kościół Uczeń zna: - daty: 1545 
          1563, - reformy soboru trydenckiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: kontrreformacja (reforma Kościoła), inkwizycja. Uczeń potrafi: - wyjaśnić cele zwołania soboru trydenckiego.
          Uczeń zna: - postać: Ignacego Loyoli. Uczeń rozumie: - pojęcia: Święte Oficjum, indeks ksiąg zakazanych, Towarzystwo Jezusowe (jezuici), - rolę Kościoła w dobie kontrreformacji. Uczeń potrafi: - wskazać postanowienia soboru trydenckiego, które miały wzmacniać katolicyzm.
          Uczeń zna: - daty: 1540, 1542, - postać: Giordana Bruna. Uczeń potrafi: - omówić cele działalności Świętego Oficjum i jezuitów.
          Uczeń potrafi: - podać przyczyny wydania indeksu ksiąg zakazanych, - omówić skutki reformacji dla Kościoła katolickiego i Europy XVI w.
          Uczeń potrafi: - ocenić działalność Kościoła w dobie kontrreformacji.
          21. „Trzeci Rzym” Uczeń zna: - postać: Iwana IV Groźnego. Uczeń rozumie: - pojęcia: Wielkie Księstwo Moskiewskie, car, samowładztwo. Uczeń potrafi: - wskazać cele polityki wewnętrznej i zagranicznej władców Moskwy.
          Uczeń zna: - kolejne etapy rozwoju państwa moskiewskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: Ruś Kijowska, chan, „trzeci Rzym”, sobór (świątynia prawosławna), Kreml. Uczeń potrafi: - wyjaśnić okoliczności powstania i znaczenie teorii o „trzecim Rzymie”.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: opricznina, opricznicy, - rolę religii prawosławnej w umacnianiu państwa moskiewskiego. Uczeń potrafi: - omówić życie codzienne w państwie moskiewskim.  
          Uczeń zna: - daty: 1380, 1480. Uczeń rozumie: - konsekwencje cywilizacyjne przyjęcia chrztu przez Rusinów ze strony Bizancjum. Uczeń potrafi: - przedstawić sytuację Rusi pod panowaniem mongolskim.
          Uczeń potrafi: - ocenić panowanie cara Iwana Groźnego, - dostrzec rosnącą potęgę państwa leżącego na peryferiach Europy.  
          22. Czasy Ludwika XIV Uczeń zna: - postacie: kardynała Richelieu, Ludwika XIV. Uczeń rozumie: - pojęcie: monarchia absolutna. Uczeń potrafi: - na przykładzie Francji Ludwika XIV scharakteryzować ustrój monarchii absolutnej.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: racja stanu, edykt nantejski. Uczeń potrafi: - wskazać cele polityczne działalności kardynała Richelieu i sposób ich realizacji, - wymienić przejawy dominacji kulturalnej Francji w Europie w XVIIXVIII w.
          Uczeń zna: - daty: 1598, 1685, - postacie: Jeana Baptiste`a Colberta, Moliera, - postanowienia edyktu nantejskiego. Uczeń rozumie: - pojęcie: merkantylizm. Uczeń potrafi: - wyjaśnić, na czym polegała polityka gospodarcza Colberta.
          Uczeń potrafi: - dostrzec związki między polityką ekonomiczną, militarną i zagraniczną Francji czasów Ludwika XIV, - ocenić stosunek Ludwika XIV do hugenotów.
          Uczeń potrafi: - ocenić panowanie Ludwika XIV.
          23. Czy władza króla jest bezprawna?  
          Część I. Rewolucja angielska  
          Część II. Anglia monarchią parlamentarną
          Uczeń zna: - datę: 1649, - postacie: Karola I Stuarta, Olivera Cromwella. Uczeń rozumie: - pojęcia: parlament, monarchia parlamentarna. Uczeń potrafi: - wymienić charakterystyczne cechy monarchii parlamentarnej.
          Uczeń zna: - daty: 1640 
          1660, 1688 
          1689, - postacie: Elżbiety I Wielkiej, Wilhelma III Orańskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: Izba Lordów, Izba Gmin, Deklaracja praw, chwalebna rewolucja. Uczeń potrafi: - przedstawić skład i zadania parlamentu angielskiego, - omówić najważniejsze wydarzenia rewolucji angielskiej.
          Uczeń zna: - datę: 1642, - postać: Jakuba I Stuarta. Uczeń rozumie: - pojęcia: purytanie, petycja, Armia Nowego Wzoru, lord protektor. Uczeń potrafi: - porównać monarchię parlamentarną z monarchią absolutną uwzględniając zakres władzy monarszej, prawa i obowiązki poddanych oraz rolę instytucji stanowych.
          Uczeń zna: - daty: 1588, 1628. Uczeń rozumie: - pojęcie: Wielka Armada, - przyczyny klęski polityki Stuartów zmierzającej do wprowadzenia absolutyzmu.   
          24. Barok Uczeń zna: - postać: Giovanniego Lorenza Berniniego i jego dzieła, - ramy chronologiczne baroku w Europie. Uczeń rozumie: - pojęcie: barok. Uczeń potrafi: - podać charakterystyczne cechy stylu barokowego w architekturze i sztuce.  
          Uczeń zna: - postacie: głównych  myślicieli i twórców baroku (Galileusza, Isaaca Newtona,  Kartezjusza, Rembrandta, Antonia Vivaldiego, Jana Sebastiana Bacha) i ich dzieła. Uczeń rozumie: - pojęcie: racjonalizm. Uczeń potrafi: - wyjaśnić, dlaczego Kościół odrzucał nowożytne teorie naukowe, - wymienić najsłynniejsze zabytki architektury barokowej.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: lęk przed pustką, opera, - genezę baroku. Uczeń potrafi: - przedstawić osiągnięcia nauki w XVII w., - wskazać różnice między sztuką i architekturą baroku i renesansu.
          Uczeń rozumie: - związek między rozwojem baroku a kontrreformacją. Uczeń potrafi: - omówić życie codzienne mieszkańców Europy w XVII w.  
          Początki nowożytnej Europy (lekcja powtórzeniowa)
          Uczeń zna: - przełomowe wydarzenia polityczne oraz przemiany gospodarcze, społeczne i kulturowe, jakie nastąpiły w Europie w XVI  XVII w.  
          Uczeń potrafi: - opisać zmiany, jakie zaszły w epoce nowożytnej w XVI i XVII w.
          Uczeń rozumie: - powiązania między przemianami politycznymi, gospodarczymi i społecznymi oraz ich skutki dla Europy w XVI  XVII w.
           
          Wczesna epoka nowożytna (sprawdzian wiadomości)
               
          25. Sejm i sejmiki  
          Część I. Powstanie sejmu walnego  
          Część II. Dlaczego demokracja szlachecka?
          Uczeń zna: - daty: 1493, 1505, - treść konstytucji Nihil novi. Uczeń rozumie: - pojęcia: sejm walny,  izba poselska, posłowie, senat, demokracja szlachecka, - rolę i znaczenie szlachty w kształtowaniu ustroju Rzeczpospolitej. Uczeń potrafi: - wymienić instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i ich kompetencje.
          Uczeń zna: - daty: 1374, 1454, - treść najważniejszych przywilejów szlacheckich. Uczeń rozumie: -  pojęcia: sejmik ziemski, rada królewska, zjazd walny, magnateria, instrukcje poselskie, konstytucja (ustawa sejmowa), - związek między nadawanymi szlachcie przywilejami a jej rosnącą pozycją polityczną w państwie. Uczeń potrafi: - opisać organizację i zasady działania sejmu walnego, - podać uprawnienia trzech stanów sejmujących.
          Uczeń zna: - daty: 1422, 1430, 1433. Uczeń rozumie: - pojęcia: zasada jedności, zasada jednomyślności. Uczeń potrafi: - opisać sposób funkcjonowania sejmików szlacheckich, - wskazać różnice między sejmem dawnej Rzeczypospolitej a współczesnym.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: nobilitacja, ustrój mieszany, kadencja, - relacje między instytucjami sprawującymi władzę w Rzeczypospolitej szlacheckiej. Uczeń potrafi: - scharakteryzować relacje między szlachtą a innymi stanami społecznymi,  - omówić proces tworzenia się sejmu walnego.
          Uczeń potrafi: - scharakteryzować rozwój uprawnień stanu szlacheckiego.  
          26. Wspólna Rzeczpospolita  
          Część I. Polityka zagraniczna ostatnich Jagiellonów  
          Część II. Ruch egzekucyjny i unia lubelska
          Uczeń zna: - datę: 1569, - postacie: Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta, - postanowienia unii lubelskiej. Uczeń rozumie: - pojęcia: unia realna, pierwsza Rzeczpospolita. Uczeń potrafi: - wskazać różnice między unią personalną a unią realną, - wskazać na mapie terytoria obu połączonych państw.
          Uczeń zna: - daty: 1525, 1572, - postać: Albrechta Hohenzollerna, - postanowienia hołdu pruskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: hołd pruski, ruch egzekucyjny, tolerancja religijna. Uczeń potrafi: - omówić przyczyny i następstwa konfliktu polsko-krzyżackiego, - przedstawić okoliczności zawarcia unii realnej między Polską a Litwą.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: wojsko kwarciane, arianie, czasy zygmuntowskie. Uczeń potrafi: - scharakteryzować program ruchu egzekucyjnego i jego realizację, - omówić konsekwencje unii lubelskiej oraz wyjaśnić wynikające z niej korzyści i zagrożenia.
          Uczeń rozumie: - związek między programem ruchu egzekucyjnego i jego realizacją a rozwojem demokracji szlacheckiej. Uczeń potrafi: - scharakteryzować stosunki wyznaniowe w państwie polskolitewskim i ich specyfikę na tle europejskim.
          Uczeń potrafi: - ocenić znaczenie hołdu pruskiego, - ocenić politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów.
          27. Polska i Litwa złotego wieku  
          Część I. Perły polskiego renesansu  
          Część II. Polska i Litwa złotego wieku
          Uczeń zna: - postacie: Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Uczeń rozumie: - pojęcie: złoty wiek. Uczeń potrafi: - rozpoznać i wymienić zabytki architektury i sztuki renesansowej w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu.
          Uczeń zna: - postacie: Bony, Jana Zamoyskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: arras, arkady, ratusz. Uczeń potrafi: - wskazać renesansowy charakter polskiej oświaty, literatury i sztuki, - przedstawić osiągnięcia piśmiennictwa polskiego epoki renesansu.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: urbanistyka, - wkład Zygmunta Starego i królowej Bony w upowszechnienie renesansu w Polsce. Uczeń potrafi: - opisać życie codzienne mieszkańców Rzeczypospolitej w XVI w., - opisać wygląd renesansowego miasta.
          Uczeń zna: - postacie: Marcina Kromera, Bartolomea Berrecciego. Uczeń potrafi: - scharakteryzować położenie ludności żydowskiej w Rzeczypospolitej w XVI w.
          Uczeń potrafi: - porównać osiągnięcia renesansu polskiego i europejskiego.
          28. Pierwsi królowie elekcyjni
          Uczeń zna: - datę: 1573, - postacie: Henryka Walezego, Stefana Batorego. Uczeń rozumie: - pojęcia: artykuły henrykowskie, pacta conventa, konfederacja,
          Uczeń zna: - datę: 1576, - postać: Anny Jagiellonki, - postanowienia artykułów henrykowskich, pacta conventa i konfederacji warszawskiej. Uczeń rozumie:
          Uczeń zna: - datę: 1582. Uczeń rozumie: - pojęcia: piechota wybraniecka, różnowierca. Uczeń potrafi: - omówić cele polityki zagranicznej
          Uczeń rozumie: - podłoże polityczne tolerancji wyznaniowej w Polsce. Uczeń potrafi: - ocenić wolną elekcję z punktu widzenia interesów państwa polskolitewskiego.  
          wolna elekcja. Uczeń potrafi: - wyjaśnić okoliczności uchwalenia oraz główne założenia artykułów henrykowskich i konfederacji warszawskiej.
          - pojęcia: bezkrólewie, sejm elekcyjny, interrex,  - wpływ wolnej elekcji na przemiany ustrojowe Rzeczypospolitej. Uczeń potrafi: - opisać przebieg i przedstawić zasady wolnej elekcji na przykładzie roku 1573.
          Stefana Batorego i skutki ich realizacji, - wskazać na mapie miejsca najważniejszych wydarzeń związanych z wojną o Inflanty za Stefana Batorego.
          29. Srebrny wiek Uczeń zna: - daty: 1605, 1610, 1620, 1621, - postać: Zygmunta III Wazy. Uczeń rozumie: - pojęcie: husaria. Uczeń potrafi: - podać przyczyny i skutki wojen Polski ze Szwecją, z Rosją i Turcją za panowania Zygmunta III Wazy.
          Uczeń zna: - datę: 1627, - postacie: Jana Karola Chodkiewicza, Stanisława Żółkiewskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: rokosz, Kozacy, srebrny wiek. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew związanych z wojnami Polski ze Szwecją, z Rosją i Turcją.
          Uczeń zna: - daty: 1606, 1629, - postacie: Mikołaja Zebrzydowskiego, Dymitra Samozwańca. Uczeń rozumie: - pojęcia: dymitriada, wielka smuta, Zaporoże. Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczyny rokoszu Zebrzydowskiego.
          Uczeń zna: - postać: Michała Romanowa. Uczeń potrafi: - wyjaśnić okoliczności, w których dynastia Wazów znalazła się na tronie polskim.
          Uczeń potrafi: - ocenić panowanie Zygmunta III Wazy.
          30. „Początek niedoli Królestwa”
          Uczeń zna: - datę: 1648, - postacie: Władysława IV, Bohdana Chmielnickiego, Jana II Kazimierza. Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczyny, cele i następstwa powstania Chmielnickiego.
          Uczeń zna: - daty: 1654, 1658. Uczeń rozumie: - pojęcia: rejestr, rebelia. Uczeń potrafi: - opisać wydarzenia na Ukrainie w latach 16481667, - wskazać na mapie miejsca najważniejszych wydarzeń powstania Chmielnickiego.
          Uczeń zna: - daty: 1649, 1651, - postać: Jeremiego Wiśniowieckiego, - treść ugody w Perejasławiu i ugody hadziackiej. Uczeń rozumie: - złożoność  przyczyn (ekonomicznych, religijnych i narodowościowych) wystąpień kozackich na Ukrainie. Uczeń potrafi: - przedstawić sytuację mieszkańców Ukrainy po przyłączeniu jej do Polski.
          Uczeń rozumie: - wpływ powstania Chmielnickiego na stosunki z Rosją i Turcją. Uczeń potrafi: - ocenić skutki powstania Chmielnickiego dla późniejszej sytuacji społeczno-politycznej Polski.
           Uczeń rozumie: - okoliczności tworzenia się narodu ukraińskiego.
          31. Potop  
          Część I. Potop  
          Część II. „Dla ojczyzny ratowania”...
          Uczeń zna: - daty: 1655, 1660, - postacie: Karola X Gustawa, Stefana Czarnieckiego, - postanowienia pokoju w Oliwie. Uczeń rozumie: - pojęcie: potop. Uczeń potrafi: - omówić przyczyny, przebieg i skutki potopu.
          Uczeń zna: - datę: 1657. Uczeń rozumie: - pojęcie: abdykacja, - konsekwencje przyznania Prusom Książęcym całkowitej niezależności. Uczeń potrafi: - omówić społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen XVII w.  
          Uczeń zna: - datę: 1667, - postacie: Hieronima Radziejowskiego, Janusza Radziwiłła, - postanowienia rozejmu w Andruszowie. Uczeń rozumie: - pojęcie: wojna szarpana. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie miejsca najważniejszych wydarzeń z czasów potopu,
          Uczeń potrafi: - ocenić społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen XVII w.
          Uczeń potrafi: - scharakteryzować stosunki polskorosyjskie w II połowie XVII w.
          - scharakteryzować ewolucję postaw Polaków w trakcie potopu i wymienić przyczyny zmiany tych postaw.
          32. Ku anarchii Uczeń rozumie: - pojęcie: liberum veto. Uczeń potrafi: - wskazać przejawy kryzysu politycznego i społecznogospodarczego Rzeczypospolitej w II połowie XVII w., - wymienić cechy charakterystyczne kultury polskiego baroku.
          Uczeń zna: - datę: 1652, - postać: Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Uczeń rozumie: - pojęcie: sarmatyzm, - wpływ liberum veto na funkcjonowanie państwa polskiego. Uczeń potrafi: - opisać ideologię sarmatyzmu,  - wyjaśnić przyczyny kryzysu politycznego i społecznogospodarczego Rzeczypospolitej w II połowie XVII w.
          Uczeń zna: - daty: 1665 
          1666, 1668, - postać: Jerzego Lubomirskiego. Uczeń potrafi: - wskazać cele, do których dążyła magnateria polska w XVII w., - zinterpretować ideę „złotej wolności” szlacheckiej.
          Uczeń zna: - postać: Andrzeja Maksymiliana Fredry. Uczeń potrafi: - opisać przyczyny wzrostu znaczenia magnaterii w państwie polskim, - przedstawić przyczyny i skutki rokoszu Lubomirskiego.
          Uczeń potrafi: - ocenić skutki dominacji magnatów w Rzeczypospolitej XVII w.
          33. Dni chwały Uczeń zna: - datę: 1683, - postać: Jana III Sobieskiego. Uczeń potrafi: - wskazać sukcesy i porażki polityki zagranicznej Jana III Sobieskiego.
          Uczeń zna: - daty: 1672, 1673. Uczeń rozumie: - znaczenie wiktorii wiedeńskiej dla losów Europy w II połowie XVII w. Uczeń potrafi: - omówić przebieg konfliktów polsko-tureckich w II połowie XVII w.
          Uczeń zna: - daty: 1674, 1699, - postacie: Kara Mustafy, Marii Kazimiery. Uczeń rozumie: - pojęcia: haracz, jasyr, wielki wezyr. Uczeń potrafi: - opisać organizację państwa tureckiego, - dostrzec związek między wydarzeniami historycznymi a literaturą polską.
           Uczeń rozumie: - pojęcie: giaur. Uczeń potrafi: - ocenić znaczenie zwycięstw: pod Chocimiem w 1673 r. i pod Wiedniem w 1683 r. dla dalszych losów Rzeczypospolitej.
          Uczeń potrafi: - ocenić wkład Polski w zwycięstwo chrześcijaństwa nad islamem w Europie w XVII w.
          34. Czasy saskie Uczeń zna: - datę: 1717, - postacie: Augusta II Sasa, Stanisława Leszczyńskiego, Augusta III Sasa, - postanowienia sejmu niemego. Uczeń rozumie: - pojęcia: czasy saskie, sejm niemy, - cele polityczne Rosji względem państwa polskiego. Uczeń potrafi: - omówić okoliczności zawarcia unii polsko-saskiej.
          Uczeń zna: - daty: 1697, 1700 
          1721,
          - postać: Piotra I. Uczeń rozumie: - pojęcie: Collegium Nobilium, - wpływ wydarzeń politycznych na życie społeczno-gospodarcze kraju w czasach saskich. Uczeń potrafi: - dostrzec różne postawy społeczeństwa polskiego w czasach saskich, - uzasadnić potrzebę naprawy Rzeczypospolitej w II połowie XVIII w.
          Uczeń zna: - daty: 1709, 1733, - postacie: Karola XII,  Stanisława Konarskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: „taniec goniony”, „karczma zajezdna”. Uczeń potrafi: - podać przyczyny i skutki konfliktów związanych z walką o polski tron za panowania Sasów.  
          Uczeń potrafi: - dostrzec przejawy ożywienia gospodarczego i kulturalnego w czasach saskich, - wyjaśnić zmianę położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.
          Uczeń potrafi: - ocenić panowanie Sasów.
          Rzeczpospolita szlachecka (lekcja powtórzeniowa)
          Uczeń zna: - przełomowe wydarzenia polityczne i militarne z dziejów Polski i Litwy w XVI  XVIII w. Uczeń potrafi: - przedstawić główne postanowienia unii realnej między Polską a Litwą, - wymienić instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i ich kompetencje, - wskazać przejawy kryzysu Rzeczypospolitej w II połowie XVII w. i w czasach saskich.
          Uczeń potrafi: - omówić osiągnięcia kultury polskiego renesansu i baroku, - omówić następstwa wojen w XVII  XVIII w., - omówić sytuację społeczną i gospodarczą państwa w  XVI  XVIII w.
          Uczeń rozumie: - charakter przemian politycznych, gospodarczych i społecznych, jakie dokonały się w państwie polskolitewskim, oraz skutki tych przemian dla wizerunku Polski w Europie w XVI  XVIII w. Uczeń potrafi: - scharakteryzować ewolucję postawy szlachty wobec państwa w XVI  XVIII w.
          Uczeń potrafi: - scharakteryzować stosunki wyznaniowe w państwie polskolitewskim, - ocenić następstwa wojen w XVII  XVIII  w.
          Uczeń potrafi: - ocenić charakter zmian systemu polityczno-ustrojowego Rzeczypospolitej w XVI  XVIII w.
          Pierwsza Rzeczpospolita (sprawdzian wiadomości)

           
          1  
          ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. WEDLÓW - TUCZYŃSKICH  W TUCZNIE   
          WYMAGANIA EDUKACYJNE  Z HISTORII                  W KLASIE III GIMNAZJUM    
                                                           OPRACOWAŁA                                                                                                                  IWONA KRECZKO
           
          2  
          TEMAT LEKCJI
          Poziom konieczny – ocena dopuszczająca
          Poziom podstawowy – ocena dostateczna
          Poziom rozszerzający – ocena dobra
          Poziom dopełniający – ocena bardzo dobra
          Poziom wykraczający – ocena celująca
          1. Wiek rozumu Uczeń zna: - postacie:  Kartezjusza, Jeana Jacques’a Rousseau, Monteskiusza, Woltera, - najważniejsze postulaty filozofów oświecenia. Uczeń rozumie: - pojęcia:  nowożytna nauka, oświecenie, filozofowie, prawa człowieka, umowa społeczna, trójpodział władzy. Uczeń potrafi: - umiejscowić oświecenie w czasie i przestrzeni, - wymienić idee oświecenia i rozpoznać je w nauce, literaturze, architekturze i sztuce.
          Uczeń zna: - postacie: Immanuela Kanta, Denisa Diderota. Uczeń potrafi: - wymienić wynalazki XVIII w.,  - wyjaśnić, na czym polegał porządek panujący w Europie w XVII i XVIII w., - scharakteryzować zasadę trójpodziału władzy Monteskiusza i zasadę umowy społecznej Rousseau, - wymienić te idee oświecenia, które przetrwały do czasów współczesnych.  
          Uczeń zna: - postacie: braci Montgolfier. Uczeń rozumie: - pojęcia:  racjonalizm, deizm, klasycyzm, Wielka encyklopedia francuska,  encyklopedyści, cenzura. Uczeń potrafi: - przedstawić stan wiedzy XVIIIwiecznych   Europejczyków o świecie, - określić stosunek filozofów oświecenia do religii i Kościoła.  
          Uczeń rozumie: - rolę, jaką przypisywano Wielkiej encyklopedii francuskiej, - proces przemian cywilizacyjnych, które zaszły w epoce oświecenia. Uczeń potrafi: - przedstawić poglądy Woltera, - dostrzec rodzącą się ideę praw człowieka.
           Uczeń potrafi: - porównać średniowieczny, renesansowy i oświeceniowy pogląd na świat i człowieka jako element postępu cywilizacyjnego.
          2. Nowe potęgi w Europie
          Uczeń zna: - daty: 1700–1721, 1701, 1709, - postacie: Piotra I Wielkiego, Katarzyny II Wielkiej, Fryderyka II Wielkiego, Marii Teresy, Józefa II, - zasadnicze cele, do których realizacji dążyli władcy Rosji, Prus i Austrii. Uczeń rozumie: - pojęcie: absolutyzm oświecony. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie europejskie oświecone monarchie absolutne i kierunki ich ekspansji.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: trzecia wojna północna, militaryzm, - wpływ idei oświecenia na przemiany ustrojowe w XVIII w. Uczeń potrafi: - porównać reformy oświeceniowe wprowadzone w Rosji, Prusach i Austrii.   
          Uczeń zna: - postać: Fryderyka Wilhelma, - lata panowania Piotra I Wielkiego, Katarzyny II Wielkiej, Fryderyka II Wielkiego, Marii Teresy i Józefa II. Uczeń rozumie: - proces przemian cywilizacyjnych, które zaszły w Rosji, Prusach i Austrii. Uczeń potrafi: - przedstawić proces powstawania państwa pruskiego, - scharakteryzować funkcjonowanie absolutyzmu oświeconego na przykładzie Rosji, Prus i Austrii, - omówić przebieg ekspansji terytorialnej Rosji i Prus.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: wielki elektor. Uczeń potrafi: - dostrzec rosnącą potęgę sąsiadów Rzeczypospolitej i wynikające stąd zagrożenia.
          Uczeń potrafi: - ocenić działalność absolutnych władców Rosji, Prus i Austrii.
          3. „My, naród Stanów Zjednoczonych” ...
          Uczeń zna: - daty: 4 VII 1776, 1787, - postać: Jerzego Waszyngtona, - główne instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych. Uczeń rozumie: - pojęcia: kolonia, Indianie, konstytucja. Uczeń potrafi:
          Uczeń zna: - daty: 1775, 1783, - postacie: Tadeusza Kościuszki, Kazimierza Pułaskiego, - najważniejsze treści zawarte w Deklaracji niepodległości i Karcie Praw. Uczeń rozumie: - pojęcia: opłata stemplowa, system
          Uczeń zna: - daty: 1765, 1773, 1777, 1779, 1781, 1791. Uczeń rozumie: - pojęcie: „bostońska herbatka”. Uczeń potrafi: - wymienić najważniejsze różnice między koloniami na Północy i na Południu,
          Uczeń potrafi: - dostrzec w Deklaracji niepodległości i Karcie Praw realizację  oświeceniowej idei praw człowieka.
          Uczeń potrafi: - ocenić wkład Polaków  w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych.  
           
          3  
          - wskazać na mapie zasięg kolonii angielskich w Ameryce Północnej w II połowie XVIII w., - przedstawić przyczyny konfliktu między kolonistami a Wielką Brytanią.   
          prezydencki. Uczeń potrafi: - opisać warunki życia i zajęcia kolonistów europejskich w Ameryce Północnej, - wyjaśnić, w jaki sposób konstytucja amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy.
          - scharakteryzować relacje między koloniami amerykańskimi a Wielką Brytanią, - omówić przebieg i następstwa amerykańskiej wojny o niepodległość, - przedstawić wkład Polaków  
          4. „Ludzie rodzą się i pozostają wolni i równi”...
          Uczeń zna: - daty: 1789–1799, 14 VII 1789, VIII 1789, IX 1791, - postać: Ludwika XVI, - treść najważniejszych dokumentów wydanych w czasie rewolucji francuskiej (w latach 1789–1791). Uczeń rozumie: - pojęcia: stan trzeci, burżuazja, rewolucja francuska, Bastylia. Uczeń potrafi: - wyjaśnić główne przyczyny rewolucji, - wskazać przyczyny niezadowolenia stanu trzeciego z panującej we Francji sytuacji.
          Uczeń zna: - datę: 4/5 VIII 1789, - strukturę społeczeństwa francuskiego przed rewolucją. Uczeń rozumie: - pojęcia: stary ład, Stany Generalne, Zgromadzenie Narodowe, monarchia konstytucyjna, - do czego dążyła burżuazja francuska biorąca udział w rewolucji. Uczeń potrafi: - przedstawić okoliczności zwołania Stanów Generalnych i utworzenia Zgromadzenia Narodowego.
          Uczeń zna: - daty: V 1789, 17 VI 1789. Uczeń rozumie: -  pojęcie: wielka trwoga, - wpływ idei oświecenia na wybuch rewolucji francuskiej oraz na treść Deklaracji praw człowieka i obywatela i konstytucji z 1791 r. Uczeń potrafi: - opisać główne zasady ideowe rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji praw człowieka i obywatela, - omówić ustrój Francji na podstawie konstytucji uchwalonej w 1791 r.
          Uczeń zna: - datę: 1790,  - postać Emmanuela Sieyèsa. Uczeń potrafi: - omówić działalność Zgromadzenia Narodowego (w latach 1789–1791), - scharakteryzować relacje między Kościołem a państwem w czasie rewolucji francuskiej (w latach 1789–1791).  
          Uczeń potrafi: - ocenić znaczenie Deklaracji praw człowieka i obywatela dla realizacji oświeceniowej idei praw człowieka.
          5. „Rewolucja pożera własne dzieci”  
          Część I. Francja republiką  
          Część II. Wielki terror
          Uczeń zna: - daty: 21 IX 1792, 1793–1794, - postać Maksymiliana Robespierre’a. Uczeń rozumie: - pojęcia: jakobini, wielki terror. Uczeń potrafi: - wskazać charakterystyczne cechy dyktatury jakobińskiej.
          Uczeń rozumie: - daty: IX 1792, I 1793, - pojęcia:  sankiuloci,  Konwent, Komitet Ocalenia Publicznego, dekret o podejrzanych, trybunał rewolucyjny. Uczeń potrafi: -  wymienić postulaty sankiulotów i wyjaśnić, w jaki sposób dążyli oni do ich realizacji, - opisać reakcję władców europejskich na wydarzenia w rewolucyjnej Francji, - przedstawić okoliczności, w których doszło do przekształcenia się Francji w republikę, - przedstawić skutki wielkiego terroru.
          Uczeń rozumie: - pojęcia:  prawica, lewica, centrum, Marsylianka. Uczeń potrafi: - omówić przebieg wojny Francji z Austrią i Prusami, - opisać działania podejmowane przez Konwent w celu ratowania republiki francuskiej, - scharakteryzować relacje między Kościołem a władzami rewolucyjnej Francji (w okresie wielkiego terroru).  
          Uczeń zna: - postać: Georges’a Dantona. Uczeń rozumie: - pojęcie:  kontrrewolucja, - proces przemian świadomości Francuzów w dobie rewolucji. Uczeń potrafi: - omówić i ocenić skutki rewolucji francuskiej.
          Uczeń rozumie: - różnorodność postaw społecznych w warunkach zagrożenia na przykładzie rewolucyjnej Francji.  
          6. Od dyrektoriatu do cesarstwa  
          Część I. Od dyrektoriatu do konsulatu  
          Uczeń zna: - daty: 1799–1804, XII 1804, - postać: Napoleona Bonaparte. Uczeń rozumie: - pojęcia: dyrektoriat,   zamach stanu, konsulat.
          Uczeń zna: - daty: 1795–1799, 1803–1815, - najważniejsze przepisy zawarte w Kodeksie Napoleona. Uczeń rozumie: - pojęcia: konkordat, Kodeks
          Uczeń zna: - daty: 1801, 1804, 1805, 1806. Uczeń rozumie: - pojęcie: liceum, - proces przemian ustrojowych we Francji w latach 1799–1804,
          Uczeń rozumie: - przyczyny przywiązania Francuzów do Napoleona. Uczeń potrafi: - opisać zmiany w Europie w okresie napoleońskim w zakresie
          Uczeń potrafi: - dostrzec znaczenie Kodeksu Napoleona jako podstawy nowoczesnego prawa cywilnego, - ocenić dokonania Napoleona w polityce wewnętrznej i jako
           
          4  
          Część II. Cesarz Francuzów
          Uczeń potrafi: - przedstawić sytuację panującą we Francji w okresie rządów dyrektoriatu, - wyjaśnić okoliczności, w których Napoleon został pierwszym konsulem, - wymienić główne cele, do których realizacji dążył Napoleon.
          Napoleona, prawo cywilne, blokada kontynentalna. Uczeń potrafi: - omówić dokonania Napoleona w okresie konsulatu, - wskazać na mapie państwa, z którymi walczył Napoleon, oraz miejsca najważniejszych bitew stoczonych w latach 1805–1806.
          - powody, dla których państwa europejskie podjęły walkę z Napoleonem. Uczeń potrafi: - omówić przebieg wojen napoleońskich w latach 1803–1806, - wyjaśnić przyczyny sukcesów politycznych i militarnych Francji w okresie wojen napoleońskich.
          stosunków społecznogospodarczych i politycznych, - dostrzec wpływ jednostki na dzieje.
          dowódcy wojskowego.
          7. Upadek Napoleona  
          Część I. Napoleońska Europa  
          Część II. Upadek Napoleona  
          Uczeń zna: - daty: 1807, 1812, 1813, 1814, 1815, - postanowienia pokoju w Tylży. Uczeń rozumie: - pojęcie: Wielka Armia. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie terytorium cesarstwa francuskiego i kraje, które znajdowały się w strefie jego wpływów, - wyjaśnić przyczyny wybuchu wojny Francji z Rosją.  
          Uczeń rozumie: - pojęcia:  bitwa narodów, cesarstwo 100-dniowe, kongres. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie szlak wyprawy Wielkiej Armii i miejsca najważniejszych bitew stoczonych  w latach 1807–1815, - opisać przebieg stu dni Napoleona.  
          Uczeń rozumie: - pojęcie: nacjonalizm, - powody wzrostu nastrojów nacjonalistycznych w krajach europejskich. Uczeń potrafi: - dostrzec słabe strony imperium stworzonego przez Napoleona, - omówić przebieg działań wojennych w latach 1812–1815 i ich skutki.  
          Uczeń zna: - datę: 1821, - postać: Ludwika XVIII. Uczeń rozumie: - złożoność przyczyn upadku Napoleona. Uczeń potrafi: - opisać zmiany w Europie w okresie napoleońskim w zakresie stosunków społecznogospodarczych i politycznych.  
          Uczeń potrafi: - ocenić dokonania Napoleona jako dowódcy wojskowego,  - dokonać całościowej oceny epoki napoleońskiej.
          Czasy rozumu i rewolucji (lekcja powtórzeniowa)
          Uczeń zna: - najważniejsze postacie i wydarzenia z historii Europy i Ameryki Północnej w XVIII i na początku XIX w. Uczeń potrafi: - przedstawić poglądy najważniejszych filozofów oświecenia.
          Uczeń potrafi: - wskazać na mapie najważniejsze zmiany terytorialne w XVIII i na początku XIX w., - scharakteryzować przemiany ustrojowe, jakie dokonały się pod wpływem idei oświecenia.  
          Uczeń rozumie: - związek między ideami oświeceniowymi a głównymi wydarzeniami politycznymi i przemianami społecznymi, jakie zaszły na przełomie XVIII i XIX w. Uczeń potrafi: - dostrzec wzrastającą rolę burżuazji jako siły politycznej, - określić, jak na przełomie XVIII i XIX w. zmieniło się położenie chłopów.
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić, jak zmieniał się układ sił w Europie w XVIII i na początku XIX w., - wyjaśnić przyczyny utraty pozycji i znaczenia Kościoła, - omówić zmiany w organizacji wojska i sposobie prowadzenia wojen na przełomie XVIII i XIX w., - wskazać pozytywne i negatywne strony wydarzeń, które nastąpiły na przełomie XVIII i XIX w.     
          Uczeń potrafi: - uzasadnić twierdzenie, że przemiany XVIII i początku XIX w. wciąż wywierają wpływ na współczesność.  
          Upadek starego ładu (sprawdzian wiadomości)
                
          8. Ostatni król Polski
          Uczeń zna: - daty: 1764, 1768–1772, 1772, - postać: Stanisława Augusta Poniatowskiego. Uczeń rozumie: - pojęcie: konfederacja barska. Uczeń potrafi:
          Uczeń zna: - datę: 1768, - zasady ustrojowe państwa polskiego zawarte w prawach kardynalnych. Uczeń rozumie: - pojęcia: „Familia”, Szkoła
          Uczeń zna: - datę: 1765. Uczeń rozumie: - pojęcie: protektorat. Uczeń potrafi: - przedstawić okoliczności elekcji Stanisława Poniatowskiego na króla
          Uczeń zna: - dane liczbowe dotyczące terytoriów i ludności utraconych przez Polskę w wyniku I rozbioru. Uczeń potrafi: - wyjaśnić okoliczności, w których doszło do zawiązania konfederacji
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić, na czym polegają różnice zdań w ocenie konfederacji barskiej.  
           
          5  
          - wyjaśnić przyczyny I rozbioru Polski oraz podać jego skutki, - sytuować w czasie I rozbiór Rzeczypospolitej i wskazać na mapie zmiany terytorialne po tym rozbiorze, - wyjaśnić przyczyny zawiązania konfederacji barskiej.
          Rycerska, „Monitor”, prawa kardynalne. Uczeń potrafi: - rozróżnić wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej, - określić wpływ państw ościennych na wydarzenia w Polsce w latach 1764–1772.  
          Polski, - opisać działalność reformatorską króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, - opisać przebieg konfederacji barskiej, - łączyć w związki przyczynowoskutkowe wydarzenia związane z konfederacją barską i I rozbiorem Polski.
          przez innowierców i katolików, - wyjaśnić zmiany w międzynarodowym położeniu Rzeczypospolitej w XVIII w.
          9. Wiwat 3 maja!  
          Część I. Po rozbiorze  
          Część II. Sejm Wielki
          Uczeń zna: - daty: 1764–1795, 1773, 1788– 1792, 3 V 1791, - postacie: Hugona Kołłątaja, Stanisława Staszica, - stronnictwa polityczne Sejmu Wielkiego, - postanowienia Konstytucji 3 maja. Uczeń rozumie: - pojęcia: Komisja Edukacji Narodowej,  czasy stanisławowskie, Sejm Wielki (Czteroletni). Uczeń potrafi: - przedstawić okoliczności powstania, zadania i osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej, - sytuować w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja.
          Uczeń zna: - postacie:  Tadeusza Rejtana, Juliana Ursyna Niemcewicza, Ignacego Krasickiego,  - najważniejsze postanowienia sejmu rozbiorowego i reformy Sejmu Wielkiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: Rada Nieustająca, styl klasycystyczny, Ustawa rządowa. Uczeń potrafi: - omówić dokonania wybitnych twórców polskiego oświecenia, - przedstawić okoliczności zwołania Sejmu Wielkiego i uchwalenia Konstytucji 3 maja.  
          Uczeń zna: - daty: 1789, 1790, 1773–1775, - postacie:  Marcella Bacciarellego, Bernarda Bellotta (Canaletta), Stanisława Małachowskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia:  Kuźnica Kołłątajowska, czarna procesja, - na czym polegał oświeceniowy charakter Konstytucji 3 maja. Uczeń potrafi: - omówić przebieg obrad sejmu rozbiorowego, - rozpoznać charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i scharakteryzować przykłady sztuki okresu klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu.  
          Uczeń rozumie: - wpływ idei oświecenia na przemiany świadomości Polaków w II połowie XVIII w., - znaczenie Konstytucji 3 maja jako próby ratowania państwa polskiego. Uczeń potrafi: - ocenić różne postawy posłów szlacheckich uczestniczących w obradach sejmu rozbiorowego.  
          Uczeń potrafi: - ocenić reformy Sejmu Wielkiego i Konstytucję 3 maja.
          10. Koniec Polski?  
          Część I. Targowica  
          Część II. Insurekcja kościuszkowska   
          Uczeń zna: - daty: 1792, 1793, 24 III 1794, 1794, 1795, - postać: Tadeusza Kościuszki. Uczeń rozumie: - pojęcia: konfederacja targowicka, wojna w obronie Konstytucji 3 maja, insurekcja kościuszkowska. Uczeń potrafi: - wyjaśnić okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej, - sytuować w czasie II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazać na mapie zmiany terytorialne po tych rozbiorach, - przedstawić cele i następstwa
          Uczeń zna: - postać: Józefa Poniatowskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: Naczelnik powstania, kosynierzy, Uniwersał połaniecki, - symboliczne znaczenie pojęcia: targowica. Uczeń potrafi: - omówić przebieg wojny w obronie Konstytucji 3 maja i przebieg powstania kościuszkowskiego, - wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych w czasie wojny w obronie Konstytucji 3 maja i podczas powstania kościuszkowskiego.
          Uczeń zna: - postacie: Ksawerego Branickiego,  Szczęsnego Potockiego, Seweryna Rzewuskiego, Jana Kilińskiego. Uczeń rozumie: - pojęcie: order Virtuti Militari, - znaczenie wydania Uniwersału połanieckiego. Uczeń potrafi: - ocenić postawę króla Stanisława Augusta podczas wydarzeń 1792  r., - omówić stosunek chłopów i mieszczan do powstania.
          Uczeń zna: - datę: 1798, - dane liczbowe dotyczące terytoriów i ludności utraconych przez Polskę w wyniku II i III rozbioru. Uczeń potrafi: - omówić stosunek społeczeństwa polskiego oraz państw ościennych do reform Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 maja.  
          Uczeń potrafi: - ocenić następstwa zawiązania konfederacji targowickiej, - dostrzec znaczenie insurekcji kościuszkowskiej jako pierwszego powstania narodowego.  
           
          6  
          powstania kościuszkowskiego.
          11. „Jeszcze Polska nie umarła”...
          Uczeń zna: - datę: 1797, - postacie: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego, - przyczyny upadku państwa polskiego, - okoliczności powstania i słowa pieśni legionowej  Jeszcze Polska nie umarła... . Uczeń rozumie: - pojęcie: Legiony Polskie. Uczeń potrafi: - wyjaśnić okoliczności utworzenia Legionów Polskich.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: Galicja, - ponadczasową wartość pieśni Jeszcze Polska nie umarła... . Uczeń potrafi: - rozróżnić wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej, - omówić organizację Legionów Polskich, - omówić plany Napoleona co do Polaków, - wyjaśnić, dlaczego Polacy wiązali z osobą Napoleona nadzieje na odzyskanie niepodległości.
          Uczeń rozumie: - istotę sporu historyków na temat przyczyn upadku państwa polskiego. Uczeń potrafi: - omówić zmiany, jakie zaszły w życiu poszczególnych warstw społeczeństwa polskiego po rozbiorach.  
          Uczeń potrafi: - scharakteryzować i ocenić różne postawy Polaków w stosunku do zaborców, - ocenić politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona.
          Uczeń potrafi: - opisać i ocenić działalność Legionów na terenie Włoch i Santo Domingo.
          12. Księstwo Warszawskie
          Uczeń zna: - daty: 1807, 1809, 1813. Uczeń potrafi: - wyjaśnić okoliczności utworzenia Księstwa Warszawskiego i jego upadku,  - wskazać na mapie obszar Księstwa w 1807 i po 1809 r.
          Uczeń rozumie: - przyczyny niezadowolenia Polaków po utworzeniu Księstwa Warszawskiego, - w czym przejawiała się zależność Księstwa Warszawskiego od Francji. Uczeń potrafi: - opisać cechy ustrojowe Księstwa Warszawskiego.  
          Uczeń zna: - daty: 1808, 1812. Uczeń rozumie: - pojęcia: szwoleżerowie, wolne miasto. Uczeń potrafi: - przedstawić postawy i działalność Polaków podczas wojen napoleońskich, - omówić przebieg wojny z Austrią w 1809 r.  
          Uczeń potrafi: - wskazać mocne i słabe strony Księstwa Warszawskiego, - ocenić politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona.  
          Upadek pierwszej Rzeczypospolitej (lekcja powtórzeniowa)
          Uczeń zna: - najważniejsze postacie i wydarzenia  z historii Polski w II połowie XVIII  i na początku XIX w.  
          Uczeń rozumie: - powody pozytywnego nastawienia Polaków do Napoleona i Francji. Uczeń potrafi: - omówić próby reform państwa podejmowane w II połowie XVIII w., - przedstawić dorobek polskiego oświecenia.
          Uczeń potrafi: - omówić zmiany w polskiej wojskowości na przełomie XVIII i XIX w., - dostrzec mocne i słabe strony czasów stanisławowskich, - przedstawić relacje między Polakami a sąsiadami oraz wyjaśnić, co było ich wynikiem.  
          Uczeń rozumie: - na czym polegają różnice w dokonywanej przez historyków ocenie wydarzeń, które doprowadziły do upadku państwa polskiego. Uczeń potrafi: - scharakteryzować różne postawy Polaków w obliczu kryzysu państwa polskiego i prób jego ratowania.  
          Uczeń potrafi: - ocenić próby reform państwa podejmowane w II połowie XVIII w., - ocenić różne postawy Polaków w obliczu kryzysu państwa polskiego i prób jego ratowania.   
           
          7  
          Uratować Rzeczpospolitą (sprawdzian wiadomości)
                
          13. Europa Świętego Przymierza
          Uczeń zna: - daty: 1814–1815, 1815. Uczeń rozumie: - pojęcia: kongres wiedeński, legitymizm, równowaga sił, Święte Przymierze. Uczeń potrafi: - przedstawić zasady i postanowienia kongresu wiedeńskiego, - wskazać na mapie zmiany terytorialne po kongresie wiedeńskim, - wyjaśnić, w jakim celu powołano Święte Przymierze.
          Uczeń zna: - datę: 1848–1849, - postać: Aleksandra I. Uczeń rozumie: - pojęcia: naród, świadomość narodowa, ruchy narodowe, Wiosna Ludów, - cele polityczne uczestników kongresu wiedeńskiego. Uczeń potrafi: - wyjaśnić główne założenia idei narodowych w Europie w I połowie XIX w., - omówić przyczyny,  przebieg i skutki Wiosny Ludów.
          Uczeń zna: - daty: VII 1830, II 1848, - postacie: Franciszka I, Fryderyka Wilhelma III, Karola X, Ludwika Filipa I, Napoleona III. Uczeń rozumie: - pojęcia:  konserwatyzm, rewolucja lipcowa, rewolucja belgijska, rewolucja lutowa. Uczeń potrafi: - scharakteryzować ideologię konserwatyzmu, - opisać wpływ rewolucji francuskiej na kształtowanie się świadomości narodowej w Europie w I połowie XIX w., - wskazać na mapie tereny ogarnięte ruchami narodowymi w I połowie XIX w.
          Uczeń rozumie: - wpływ kongresu wiedeńskiego i Świętego Przymierza na sytuację narodów i państw Europy w I połowie XIX w. Uczeń potrafi: - omówić sytuację polityczną w Europie w latach 1815–1848.  
          Uczeń potrafi: - wskazać pozytywne i negatywne strony wystąpień narodowych i rewolucji w I połowie XIX w., - przedstawić bilans Wiosny Ludów.
          14. Rewolucja przemysłowa
          Uczeń zna: - postacie: Jamesa Watta, George’a Stephensona, - ramy chronologiczne rewolucji agrarnej i przemysłowej w Anglii i w innych krajach. Uczeń rozumie: - pojęcia: rewolucja agrarna, maszyna parowa, rewolucja przemysłowa. Uczeń potrafi: - wymienić cechy charakterystyczne rewolucji przemysłowej, - zidentyfikować najważniejsze wynalazki i odkrycia XVIII i XIX w.
          Uczeń zna: - daty: 1782, 1825. Uczeń rozumie: - przyczyny rewolucji przemysłowej. Uczeń potrafi: - omówić przemiany w rolnictwie w XVIII i na początku XIX w., - wyjaśnić, dlaczego Anglię określano terminem „warsztat świata”, - podać przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowiska naturalnego.
          Uczeń rozumie: -  pojęcia:  płodozmian,  klasa społeczna, związki zawodowe,  liberalizm, - różnice między stanem a klasą społeczną. Uczeń potrafi: - wytłumaczyć, dlaczego rewolucja przemysłowa rozpoczęła się w Anglii, - scharakteryzować przemiany społeczne, które nastąpiły pod wpływem rewolucji przemysłowej, - wyjaśnić główne założenia idei liberalizmu.  
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić następstwa ekonomiczne i społeczne zastosowania najważniejszych wynalazków i odkryć XVIII i XIX w., - dostrzec powiązania między rewolucją przemysłową, przemianami społecznymi a wykształceniem się nowej ideologii – liberalizmu.
          Uczeń potrafi: - ocenić skutki rewolucji przemysłowej.
           
          8  
          15. W Europie XIX stulecia
           Uczeń potrafi: - opisać zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych w XIX w., - podać przykłady walki z biedą i wyjaśnić, czy były one skuteczne.
           Uczeń rozumie: -  pojęcia: klasa średnia, styl wiktoriański, biedermeier. Uczeń potrafi: - omówić relacje między przedstawicielami klasy średniej a robotnikami, - przedstawić stosunek społeczeństwa w I połowie XIX w. do spraw związanych z higieną.
          Uczeń zna: - datę: 1837–1901, - postać: królowej Wiktorii. Uczeń rozumie: - pojęcie: antyseptyka. Uczeń potrafi: - scharakteryzować postawy różnych klas społecznych w I połowie XIX w.
          Uczeń rozumie: - na czym polegała sprzeczność interesów między robotnikami a zamożną klasą średnią. Uczeń potrafi: - wymienić przyczyny różnić społecznych.
          Uczeń potrafi: - ocenić postępowanie zamożnych przedstawicieli klasy średniej.
          16. Romantyczna Europa Uczeń zna: - postacie: Ludwiga van Beethovena, Adama Mickiewicza, Fryderyka Chopina. Uczeń rozumie: - pojęcie: romantyzm. Uczeń potrafi: - umiejscowić romantyzm w czasie i przestrzeni, - wymienić główne cechy malarstwa i architektury epoki romantyzmu.
          Uczeń zna: - główne cechy romantycznego artysty. Uczeń rozumie: - pojęcia: wybitna jednostka, wieszcz. Uczeń potrafi: - wyjaśnić genezę romantyzmu, - scharakteryzować założenia romantyzmu, - określić rolę wybitnej jednostki w społeczeństwie epoki romantyzmu.
          Uczeń zna: - postacie: Johanna Wolfganga Goethe,  Eugène’a Delacroix. Uczeń rozumie: - pojęcie: styl neogotycki. Uczeń potrafi: - wyjaśnić, co odróżniało Ludwiga van Beethovena od wcześniejszych kompozytorów.  
          Uczeń rozumie: - pojęcie: okultyzm. Uczeń potrafi: - wyjaśnić, jaką rolę w XIX w. odgrywała literatura.
           
          17. Zjednoczenie Włoch i Niemiec  
          Część I. Zjednoczenie Włoch  
          Część II. Zjednoczenie Niemiec
          Uczeń zna: - daty: 1861, 1871, - postacie: Camilla Cavoura, Giuseppe Garibaldiego, Ottona von Bismarcka. Uczeń rozumie: - pojęcia: zjednoczenie oddolne, zjednoczenie odgórne. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie obszar Królestwa Włoch i Cesarstwa Niemieckiego.
          Uczeń zna: - daty: 1859–1870, 1866, 1870, - postacie: Wiktora Emanuela II, Wilhelma I. Uczeń rozumie: - pojęcie: wyprawa tysiąca. Uczeń potrafi: - omówić cele i etapy jednoczenia Włoch i Niemiec, - lokalizować na mapie najważniejsze miejsca i obszary związane z kolejnymi etapami jednoczenia Włoch i Niemiec.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: „czerwone koszule”. Uczeń potrafi: - przedstawić sytuację polityczną Włoch i Niemiec po kongresie wiedeńskim, - dostrzec podobieństwa i różnice w procesie jednoczenia Włoch i Niemiec.  
          Uczeń rozumie: - rolę Camilla Cavoura i Giuseppe Garibaldiego w procesie jednoczenia Włoch i Ottona von Bismarcka w procesie jednoczenia Niemiec.  
           
          18. Jaka będzie Ameryka?
          Uczeń zna: - datę: 1861–1865, - postać: Abrahama Lincolna. Uczeń rozumie: - pojęcie:  Unia, secesja, Konfederacja,  wojna secesyjna. Uczeń potrafi: - wymienić najważniejsze różnice między Północą a Południem Stanów Zjednoczonych, - opisać przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych.
          Uczeń zna: - postać: Roberta Lee. Uczeń rozumie: - pojęcia: abolicjonizm, wojna totalna, - związek między  wydaniem Proklamacji zniesienia niewolnictwa  a przebiegiem działań wojennych. Uczeń potrafi: - przedstawić okoliczności, w których doszło do secesji 11 stanów Południa.  
          Uczeń zna: - daty: 1860, 1861, 1863, 1865. Uczeń rozumie: - pojęcia: Ameryka Łacińska, jankesi. Uczeń potrafi: - omówić przebieg wojny secesyjnej, - wskazać na mapie najważniejsze miejsca związane z przebiegiem wojny secesyjnej.
          Uczeń zna: - postać: Winfielda Scotta. Uczeń rozumie: - pojęcia: Ku-Klux-Klan, segregacja rasowa. Uczeń potrafi: - omówić cele i działalność KuKlux-Klanu, - przedstawić sytuację czarnej ludności Stanów Zjednoczonych po zakończeniu wojny secesyjnej.
           
           
          9  
          19. „Brzemię białego człowieka”?
          Uczeń zna: - ramy chronologiczne kolonializmu i imperializmu. Uczeń rozumie: - pojęcia: kolonia, kolonializm, imperium, imperializm, rasizm. Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczyny i sytuować w przestrzeni kierunki oraz zasięg ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX w., - wymienić czynniki, które umożliwiły państwom europejskim podporządkowanie sobie większości świata.
          Uczeń zna: - metody, jakich używały państwa w celu podporządkowania sobie kolonizowanych terenów. Uczeń rozumie: - pojęcia: metropolia, polityka „pośredniego panowania”. Uczeń potrafi: - omówić pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz kolonizowanych społeczności i państw.
          Uczeń zna: - datę: 1880–1914. Uczeń rozumie: - pojęcia: faktoria, Angielska Kompania Wschodnioindyjska, powstanie Mahdiego, wojna opiumowa, gubernator. Uczeń potrafi: - opisać różne formy oporu wobec kolonizatorów i wyjaśnić przyczyny niepowodzeń tych działań, - przedstawić politykę imperialną Wielkiej Brytanii.
          Uczeń rozumie: - wpływ przemian gospodarczych i społecznych na rozwój imperializmu. Uczeń potrafi: - ocenić pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz kolonizowanych społeczności i państw.
           
          20. „Widmo komunizmu” Uczeń zna: - datę: 1848, - postacie: Karola Marksa, Fryderyka Engelsa. Uczeń rozumie: - pojęcia: socjalizm, komunizm, marksizm, walka klas, proletariat, rewolucja socjalistyczna. Uczeń potrafi: - wyjaśnić główne założenia idei socjalizmu, - przedstawić poglądy Karola Marksa i Fryderyka Engelsa.
          Uczeń rozumie: - pojęcia: nadprodukcja, kryzys gospodarczy. Uczeń potrafi: - wymienić cele, do których dążyli robotnicy, i stosowane przez nich metody walki, - omówić zmiany w położeniu robotników w XIX w.,  - opisać zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych w XIX w.  
          Uczeń rozumie: - pojęcia:  koncern, kartel, monopol, socjaldemokracja,  ateizm, socjalizm naukowy, - wpływ przemian gospodarczych i społecznych na kształtowanie się ideologii socjalizmu i komunizmu. Uczeń potrafi: - opisać funkcjonowanie gospodarki uprzemysłowionych krajów Europy i Stanów Zjednoczonych w II połowie XIX w.  
          Uczeń zna: - postać: Leona XIII. Uczeń rozumie: - pojęcie: utopia. Uczeń potrafi: - dostrzec wpływ ideologii socjalistycznej na kształtowanie się świadomości społecznej i politycznej robotników, - porównać ideologię komunistyczną z nauką Kościoła.
          Uczeń potrafi: - wskazać najważniejsze błędy w poglądach wyrażanych przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa.
          21. Na przełomie wieków Uczeń zna: - ramy chronologiczne drugiej rewolucji przemysłowej. Uczeń rozumie: - pojęcie: druga rewolucja przemysłowa (rewolucja techniczna). Uczeń potrafi: - zidentyfikować najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX i początków XX w., - wymienić cechy charakterystyczne drugiej rewolucji przemysłowej (rewolucji technicznej).  
          Uczeń zna: - postacie: Ludwika Pasteura, Wilhelma Roentgena, Marii Skłodowskiej-Curie, Karola Darwina, Thomasa Edisona.  Uczeń rozumie: - pojęcie: teoria ewolucji. Uczeń potrafi: - wskazać różnice między pierwszą a drugą rewolucją przemysłową, - przedstawić skutki przewrotu technicznego i postępu cywilizacyjnego, w tym dla środowiska naturalnego.
          Uczeń zna: - datę: 1871–1914, - postacie:  Karla Benza, braci Wright, Grahama Bella,  braci Lumière,  Claude’a Moneta. Uczeń rozumie: - pojęcia: kultura masowa, powszechne prawo wyborcze, partia polityczna, emancypacja, piękna epoka (la belle époque), impresjonizm, - powody, dla których przełom XIX i XX w. został nazwany piękną epoką. Uczeń potrafi: - scharakteryzować przyczyny i następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego, - przedstawić nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: sufrażystki. Uczeń potrafi: - wyjaśnić następstwa ekonomiczne i społeczne zastosowania najważniejszych wynalazków i odkryć XIX i początków XX w., - omówić metody i efekty walki kobiet o zrównanie w prawach z mężczyznami.
           
           
          10  
          „Świat pędzi coraz szybciej”... (lekcja powtórzeniowa)
          Uczeń zna: - najważniejsze postacie i wydarzenia z historii powszechnej XIX w., - umowne ramy czasowe XIX w., - najważniejsze wynalazki i odkrycia dokonane od II połowy XVIII do początków XX w. oraz sposoby ich zastosowania.  Uczeń potrafi: - wyjaśnić, na czym polegał porządek europejski  ustanowiony na kongresie wiedeńskim.
          Uczeń rozumie: - wpływ przemian cywilizacyjnych na społeczeństwo, gospodarkę i politykę państw europejskich w XIX w. Uczeń potrafi: - podać przyczyny, które doprowadziły do załamania się porządku powiedeńskiego, - scharakteryzować przemiany gospodarcze, które zaszły w państwach europejskich i Stanach Zjednoczonych pod koniec XVIII i w XIX w.  
          Uczeń potrafi: - omówić sposoby praktycznej realizacji idei praw człowieka w XIX  i na początku XX w., - scharakteryzować XIX-wieczny imperializm, - przedstawić przemiany, jakie zaszły w kulturze i sztuce w XIX w.
          Uczeń potrafi: - opisać zmiany w wojskowości w XIX w.  
          Świat w latach 1815– 1914 (sprawdzian wiadomości)
                
          22. Polska po kongresie wiedeńskim
          Uczeń zna: - datę: 1815, - postać: wielkiego księcia Konstantego, - decyzje kongresu wiedeńskiego w sprawie polskiej. Uczeń rozumie: - pojęcie: germanizacja. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie nowy układ granic państw zaborczych na ziemiach polskich po kongresie wiedeńskim.
          Uczeń zna: - postać: Ksawerego DruckiegoLubeckiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: autonomia,  ziemie zabrane, uwłaszczenie. Uczeń potrafi: - scharakteryzować ustrój Królestwa Polskiego, - wymienić przypadki łamania konstytucji przez władców Rosji, - przedstawić osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie.  
          Uczeń zna: - datę: 1823, - postać: Adama Czartoryskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: departament, ziemianie, inteligencja. Uczeń potrafi: - wyjaśnić cele i opisać metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej oraz Śląska, - opisać sytuację gospodarczą panującą w Wielkim Księstwie Poznańskim i w Galicji, - opisać sytuację polityczną Galicji po 1815 r.
          Uczeń potrafi: - porównać zakres autonomii Królestwa Kongresowego, Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Rzeczypospolitej Krakowskiej, - ocenić osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie.
          Uczeń potrafi: - omówić przebieg i skutki ekonomiczne uwłaszczenia chłopów w Wielkim Księstwie Poznańskim.
          23. Powstanie listopadowe  
          Część I. Od niezadowolenia do nocy listopadowej  
          Część II. Powstanie listopadowe
          Uczeń zna: - daty: 29 XI 1830, 1830–1831, - postacie: Mikołaja I, Piotra Wysockiego, Józefa Chłopickiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: sprzysiężenie podchorążych, noc listopadowa. Uczeń potrafi: - sytuować w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe, - przedstawić przyczyny wybuchu powstania.
          Uczeń zna: - datę: 1832, - postać: Jana Skrzyneckiego. Uczeń rozumie: - pojęcie: Statut organiczny, - przyczyny klęski powstania. Uczeń potrafi: - omówić przebieg nocy listopadowej i wydarzeń  lat 1830–1831, - wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych podczas powstania, - omówić system represji wprowadzony przez cara Mikołaja I po klęsce powstania.
          Uczeń zna: - postacie: Ignacego Prądzyńskiego, Józefa Sowińskiego. Uczeń rozumie: - pojęcie: dyktator powstania. Uczeń potrafi: - podać przykłady tajnych stowarzyszeń i przedstawić cele ich działalności, - omówić różne postawy Polaków w czasie nocy listopadowej i powstania, - rozróżniać bezpośrednie i długofalowe następstwa wydarzeń z lat 1830–1831.
          Uczeń zna: - postacie: Waleriana Łukasińskiego, Iwana Paskiewicza. Uczeń rozumie: - pojęcia: filomata, katorga. Uczeń potrafi: - ocenić różne postawy Polaków w czasie nocy listopadowej i  powstania, - ocenić znaczenie powstania listopadowego dla trwania idei niepodległościowej.
          Uczeń potrafi: - przedstawić argumenty „za” i „przeciw” w dyskusji na temat szans na zwycięstwo w powstaniu.
           
          11  
          24. Po klęsce  
          Część I. Wielka Emigracja  
          Część II. Kraj po powstaniu
          Uczeń zna: - daty: 1846, 1848, - postać: Jakuba Szeli. Uczeń rozumie: - pojęcia: Wielka Emigracja, Hotel Lambert, Towarzystwo Demokratyczne Polskie, rabacja, - przyczyny emigracji Polaków po powstaniu listopadowym. Uczeń potrafi: - scharakteryzować główne nurty i postacie Wielkiej Emigracji, - opisać wydarzenia, jakie zaszły podczas rabacji galicyjskiej.
          Uczeń zna: - liczebność i kierunki emigracji Polaków po powstaniu listopadowym. Uczeń rozumie: - pojęcie:  mesjanizm. Uczeń potrafi: - omówić sytuację Polaków po klęsce powstania listopadowego w zaborze rosyjskim i na ziemiach zabranych oraz w zaborze pruskim i  Rzeczypospolitej Krakowskiej.   
          Uczeń rozumie: - pojęcia: emisariusz, gubernia, - złożoność przyczyn wystąpień chłopskich w Galicji w 1846 r. Uczeń potrafi: - podać przyczyny popularności idei mesjanizmu w społeczeństwie polskim, - omówić przebieg Wiosny Ludów na ziemiach polskich, - rozróżniać bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych.
          Uczeń zna: - postacie: Wiktora Heltmana, Tadeusza Krępowieckiego. Uczeń potrafi: - przedstawić okoliczności wybuchu i upadku powstania krakowskiego oraz jego skutki, - dostrzec wpływ idei romantycznych na postawy Polaków.
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić związki polskiej literatury romantycznej z historią narodu.
          25. Powstanie styczniowe Uczeń zna: - daty: 22/23 I 1863, 1863– 1864,1864, - postać: Romualda Traugutta. Uczeń rozumie: - pojęcie: branka. Uczeń potrafi: - sytuować w czasie i przestrzeni powstanie styczniowe, - przedstawić przyczyny powstania styczniowego.
          Uczeń zna: - postać: Aleksandra II. Uczeń rozumie: - pojęcia: odwilż, „czerwoni”, „biali”. Uczeń potrafi: - omówić sytuację w Królestwie Polskim przed powstaniem styczniowym, - przedstawić przebieg i skutki powstania styczniowego, - porównać program „czerwonych” z programem „białych”.
          Uczeń zna: - datę: 1860,  - postać: Aleksandra Wielopolskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: konspiracyjny, rewolucja moralna, Rząd Narodowy, tajne państwo. Uczeń potrafi: - porównać przebieg i charakter powstania listopadowego i styczniowego, - omówić organizację i sposób działania tajnego państwa.
          Uczeń potrafi: - opisać relacje między stronnictwami „czerwonych” i „białych”, - przedstawić problem chłopski w czasie powstania oraz sposoby jego rozwiązania przez władze powstańcze i rosyjskie.  
           Uczeń potrafi: - ocenić działalność Aleksandra Wielopolskiego, - dokonać bilansu powstania styczniowego.  
          26. „Nie damy pogrześć mowy”...  
          Część I. Rusyfikacja i germanizacja  
          Część II. „Przy tobie, Najjaśniejszy Panie”…
          Uczeń zna: - postacie: najwybitniejszych przedstawicieli polskiej kultury z II połowy XIX i początków XX w., - metody walki Polaków z rusyfikacją i germanizacją, - ramy chronologiczne  polskiego pozytywizmu i Młodej Polski. Uczeń rozumie: - pojęcia: rusyfikacja, pozytywizm,  - potrzebę walki Polaków z rusyfikacją i germanizacją. Uczeń potrafi: - opisać sytuację panującą w zaborze rosyjskim po stłumieniu powstania styczniowego.
          Uczeń zna: - datę: 1901–1902, - główne założenia polskiego pozytywizmu i Młodej Polski. Uczeń rozumie: - pojęcia: praca organiczna, praca u podstaw,  trójlojalizm, Młoda Polska. Uczeń potrafi: - porównać warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możliwości prowadzenia działalności społecznej i rozwoju narodowego, - wyjaśnić, na czym polegała autonomia Galicji.
          Uczeń zna: - daty: 1871–1878, 1885, - postać: Michała Drzymały. Uczeń rozumie: - pojęcia: generał-gubernator, Kulturkampf, rugi pruskie, Komisja Kolonizacyjna. Uczeń potrafi: - wyjaśnić cele i opisać metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej, - rozróżniać bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych.
          Uczeń rozumie: - pojęcie: szkoła krakowska. Uczeń potrafi: - omówić efekty rusyfikacji i germanizacji, prowadzonych od II połowy XIX w., - scharakteryzować i ocenić zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec zaborców.
          Uczeń rozumie: - związek między klęską idei powstań narodowych a cechami polskiego pozytywizmu.  
           
          12  
          27. Socjaliści i narodowcy
          Uczeń zna: - datę: 1905–1907, - postać: Romana Dmowskiego, - nazwy polskich partii politycznych i ich założenia programowe. Uczeń rozumie: - pojęcie: endecja. Uczeń potrafi: - przedstawić główne nurty życia politycznego pod zaborami w końcu XIX i na początku XX w.  
          Uczeń zna: - daty: 1893, 1895, - postać: Wincentego Witosa. Uczeń potrafi: - omówić rozwój gospodarczy ziem polskich w II połowie XIX w., - porównać warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możliwości prowadzenia działalności społecznej i rozwoju narodowego.
          Uczeń zna: - daty: 1882, 1900, - postacie:  Ludwika Waryńskiego, Mikołaja II. Uczeń rozumie: - pojęcia: antysemityzm, egoizm narodowy, „krwawa niedziela”, Duma. Uczeń potrafi: - przedstawić przyczyny,  przebieg i skutki rewolucji 1905–1907 na ziemiach polskich.
          Uczeń rozumie: -  przyczyny konfliktu między PPS a endecją w czasie rewolucji 1905 r. Uczeń potrafi: - scharakteryzować strukturę narodowościową ziem polskich w II połowie XIX w..  
          Uczeń rozumie: - wpływ idei socjalizmu, nacjonalizmu i demokracji na kształtowanie się polskiego ruchu politycznego.  
          Polska w latach 1815– 1914 (lekcja powtórzeniowa)
          Uczeń zna: - najważniejsze postacie i wydarzenia  z historii Polski w latach 1815–1914. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie podział terytorialny ziem polskich po 1815 r., - omówić polskie dążenia do odzyskania niepodległości.
          Uczeń potrafi: - wskazać najważniejsze przyczyny klęsk polskich powstań narodowych, - omówić politykę państw zaborczych wobec mieszkających na ich terytorium Polaków, - porównać różne postawy Polaków wobec zaborców.  
          Uczeń rozumie: - wpływ romantyzmu i pozytywizmu na kształtowanie poglądów Polaków na temat metod walki o niepodległość państwa. Uczeń potrafi: - scharakteryzować przemiany polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturalne, jakie zaszły na ziemiach polskich w latach 1815–1914.
          Uczeń rozumie: - rolę polskiej literatury jako metody walki przeciw rusyfikacji i germanizacji. Uczeń potrafi: - ocenić różne postawy Polaków wobec zaborców, - wyjaśnić, czym jest nowoczesny naród.
           
          Polska pod zaborami (sprawdzian wiadomości)
               
          28. Wybuch wielkiej wojny  
          Część I. Od „zbrojnego pokoju” do wybuchu wojny  
          Część II. I wojna światowa
          Uczeń zna: - daty: 28 VI 1914, 1914–1918, - postać: Franciszka Ferdynanda. Uczeń rozumie: - pojęcia: Trójprzymierze (państwa centralne), Trójporozumienie (ententa), wielka wojna. Uczeń potrafi: - wymienić główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i XX w. oraz umiejscowić je na politycznej mapie świata i Europy, - wymienić najważniejsze państwa tworzące sojusze Trójprzymierza i
          Uczeń zna: - daty: 1915, II–XII 1916, VI–XI 1916, II 1917, - cele wojenne najważniejszych państw biorących udział w I wojnie światowej. Uczeń rozumie: - pojęcia: wojna pozycyjna, nieograniczona wojna podwodna. Uczeń potrafi: - omówić przebieg działań zbrojnych na frontach zachodnim i wschodnim, - wskazać na mapie najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem wojny.
          Uczeń zna: - daty: 1882, 1907, VI 1916, - postać: Aleksieja Brusiłowa. Uczeń rozumie: - pojęcia: wyścig zbrojeń, „zbrojny pokój”, orędzie, ultimatum, plan Schlieffena, „cud nad Marną”, ofensywa Brusiłowa, - znaczenie określenia: „wrzenie w bałkańskim kotle”. Uczeń potrafi: - przedstawić okoliczności, w których doszło do wybuchu I wojny światowej, - scharakteryzować specyfikę działań wojennych, ze szczególnym uwzględnieniem nowych środków technicznych,
           Uczeń rozumie: - złożoność przyczyn, które doprowadziły do wybuchu I wojny światowej. Uczeń potrafi: - ocenić postawę społeczeństw państw europejskich wobec wybuchu I wojny światowej.  
          Uczeń potrafi: - argumentować w dyskusji na temat tego, kto był odpowiedzialny za wybuch wielkiej wojny.
           
          13  
          Trójporozumienia.  
          - podać cele  rozpoczęcia przez Niemcy nieograniczonej wojny podwodnej.
          29. „Cała władza w ręce rad!”
          Uczeń zna: - daty: 3 III (18 II) 1917, 7 XI (25 X) 1917,  III 1918, - postać: Włodzimierza Lenina. Uczeń rozumie: - pojęcia: rewolucja lutowa, bolszewicy, rewolucja październikowa. Uczeń potrafi: - wyjaśnić polityczne i społecznogospodarcze przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 r.
          Uczeń zna: - daty: 1917–1922, XI 1917, - postanowienia dekretów o pokoju i ziemi oraz ustalenia pokoju brzeskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia:  rady delegatów robotniczych i żołnierskich, dwuwładza, pokój brzeski, - przyczyny popularności haseł głoszonych przez bolszewików. Uczeń potrafi: - wyjaśnić okoliczności przejęcia przez bolszewików władzy w Rosji.
          Uczeń zna: - daty: 1918–1922, XII 1922. Uczeń rozumie: - pojęcia: nacjonalizacja, „czerwoni”, „biali”, Armia Czerwona, czerwony terror, Czeka, obóz koncentracyjny, łagier. Uczeń potrafi: - scharakteryzować okres dwuwładzy w Rosji, - omówić politykę wewnętrzną bolszewików po przejęciu władzy w Rosji, - opisać bezpośrednie następstwa rewolucji lutowej i październikowej dla Rosji oraz Europy.
          Uczeń potrafi: - scharakteryzować reakcję Europy na wydarzenia w Rosji, - dostrzec wpływ jednostki na losy narodów i państw na przykładzie działalności Włodzimierza Lenina.
          Uczeń rozumie: - rolę propagandy jako środka umożliwiającego uzyskanie władzy.
          30. Koniec wojny Uczeń zna: - daty: IV 1917, 11 XI 1918, VI 1919, - główne postanowienia traktatu wersalskiego. Uczeń rozumie: - pojęcia: zasada samostanowienia narodów, traktat wersalski. Uczeń potrafi: - wyjaśnić przyczyny przystąpienia USA do wojny.   
          Uczeń zna: - postać: Woodrowa Wilsona, Uczeń rozumie: - pojęcia:  U-Boot, alianci, - wpływ wydarzeń w Rosji i przystąpienia USA do wojny na przebieg konfliktu, - przyczyny niezadowolenia Niemiec z postanowień traktatu wersalskiego. Uczeń potrafi: - wymienić i wskazać na mapie państwa powstałe po rozpadzie Austro-Węgier, - opisać polityczne i społeczne skutki I wojny światowej.
          Uczeń zna: - datę:  I 1918, - postacie: Georges’a Clemenceau, Davida Lloyda George’a. Uczeń rozumie: - pojęcia: demobilizacja, „wielka trójka”, reparacje, pandemia. Uczeń potrafi: - przedstawić okoliczności rozpadu Austro-Węgier, - opisać okoliczności zakończenia wielkiej wojny, - omówić program „pokoju bez zwycięstwa” prezydenta Woodrowa Wilsona.
          Uczeń potrafi: - wyjaśnić, na czym polega różnica w ocenie I wojny światowej w Europie Zachodniej i w Europie Środkowo-Wschodniej, - ocenić program „pokoju bez zwycięstwa” prezydenta Woodrowa Wilsona.
           Uczeń potrafi: - ocenić traktat wersalski z punktu widzenia państw zwycięskich i Niemiec.
          31. Niepodległa Polska  
          Część I. Droga do niepodległości  
          Część II. Odrodzona Polska
          Uczeń zna: - daty: 5 XI 1916, 11 XI 1918, - postać: Józefa Piłsudskiego, - okoliczności, w których doszło do odzyskania przez Polskę niepodległości. Uczeń rozumie: - pojęcia: orientacja proaustriacka, orientacja prorosyjska, akt 5 listopada.
          Uczeń zna: - daty: VIII 1914, VIII 1917, I 1918. Uczeń rozumie: - pojęcia: Legiony Polskie, Komitet Narodowy Polski. Uczeń potrafi: - przedstawić polski czyn zbrojny podczas wielkiej wojny, - scharakteryzować stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej,
          Uczeń zna: - datę: IX 1917, - postać: Józefa Hallera. Uczeń rozumie: - pojęcia: błękitna armia, Rada Regencyjna.  Uczeń potrafi: - wyjaśnić międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej.  
          Uczeń rozumie: - znaczenie aktu 5 listopada dla umiędzynarodowienia sprawy polskiej podczas I wojny światowej. Uczeń potrafi: - dostrzec wpływ jednostki na losy narodu na przykładzie działalności Józefa Piłsudskiego.
          Uczeń potrafi: - ocenić wysiłek zbrojny Polaków.  
           
          14    
          Uczeń potrafi: - opisać poglądy zwolenników różnych orientacji politycznych.
          - omówić sytuację państwa polskiego w pierwszych dniach niepodległości.
          Wielka wojna (lekcja powtórzeniowa)
          Uczeń zna: - najważniejsze postacie i wydarzenia z historii świata i Polski w latach 1914–1918, - nowe rodzaje broni użyte podczas I wojny światowej.
          Uczeń rozumie: - specyfikę konfliktu, jakim była I wojna światowa. Uczeń potrafi: - wskazać najważniejsze różnice między I wojną światową a wcześniejszymi konfliktami.  
          Uczeń potrafi: - omówić układ sił politycznych w powojennej Europie, - synchronizować oraz oceniać wydarzenia z historii powszechnej i dziejów Polski z lat 1914–1918.
          Uczeń rozumie: - wpływ I wojny światowej na przemiany polityczne, społeczne i świadomość obywateli państw europejskich.    
          I wojna światowa (sprawdzian wiadomości)